Мэтгэлцээнийг үзлээ. Ер нь бодогдож байсан хардлагууд улам батжилаа. Ганбаатар гишүүнд жоохон эргэлзсээр ирсэн юм. Эргэлзэх хэрэггүй байжээ энэ хүн үнэнээсээ эх орныхоо талд тэмцэж байгаа юм байна. Хэт их мэргэжлийн юм ярихаар олон нийтэд ойлгогдохгүй болоод ирдэг гэмтэй байдаг тул энгийн хүмүүст ойлгогдох хэмжээнд хэрэндээ сайн тайлбарлалаа.
Ганбаатар гишүүнийг Оюутолгойн орлого үр дүнгийн тайлан дээрээс зардлын хэсгийн тайлбар, баланс дээрээс хувьцааны санхүүжилтийн гэх 34% тай хэсгүүд дээрээс санхүү сайн мэддэг хүмүүс бол далд уялдуулж хардаж болохоор асуултыг асуусан нь маш зөв байлаа. Яг энэн дээр Отгочулуу булзааруулаад өнгөрч байна. Энэ хүн эхлээд 2013 -2016 онд Оюутолгой компанийнхаа ТУЗын гишүүн байсан байна лээ. Ганбаатар гишүүний тайлан дээрх асуултанд тэр компанид нягтлангууд байгаа тэд нарын асуудал ухааны юм хэллээ. Үгүй л дээ санхүүчид, эзэд өөрсдөө энийг төлөвлөдөг энэ бүх тооны ард эздийн бүх санаа хүсэл зорилго багтахаас гадна хэдий хэмжээний хөрөнгөөр хэдий хэмжээний эргэлт үүсгэж гол нь хэдий хэмжээний ашиг олох вэ гэдэг төлөвлөлтийг эхэлж хийдэг. Нягтлан гэдэг бол эдгээр төлөвлөлтийн дагуу үйл ажиллагаа явагдахад хууль тогтоомжийн дагуу зөвхөн бүртгэл хөтөлдөг хүнийг л хэлдэг юм.
Энэ том төсөл бүх зүйлээ бүтнээр харж байгаа эзний төлөвлөгөөгөөр хийгдсэн гэдэг нь тодорхой.Өөрөөр хэлбэл энийг хийж ашиг олох гэж байгаа Оюутолгой дээр. Тэхээр энэ төлөвлөгөөнд Отгочулуу өөрөө оролцсон байна. Юутай ч Отгочулууны оролцож хийсэн төлөвлөгөөгөөр 350 тэрбумын орлого олох Оюутолгой төсөлд 16 тэрбумын хөрөнгө оруулалт хэрэгтэй гэж гарч. Энэ 2 тоо болон цаад утгыг хэн ч харьцуулж чадна. Олох орлогоо бодвол хөрөнгө оруулалт жоохон мөнгө байгаа биз?
Эхний хөрөнгө оруулалтуудыг хийснээс хойш цаашид хийгдэх хөрөнгө оруулалтуудыг олох ашгаасаа урсгалаар хийгээд явна гэж тохирсон байдаг. Гэтэл юун ашиг зээлийг удаа дараа нэмлээ гэсэн шүүмжлэлүүд явагдаад л байсан. Одоо ч дахин нэмж авах гээд байж байгаа бололтой. Хэрэв төлөвлөсөндөө явж чадахгүй дахин дахин зээл авч байгаа бол бидний уурхайн хувьд жинхэнэ туршлагатай гэж сонгосон партнер маш муу менежмент болон технологитой гэсэн үг эсвэл огт өөр шалтгаан байгаа. Ямар шалтгаан байж болох тэд нарыгаа яаж санхүүрүү буулгаж төлөвлөсөн дээр нь Оюутолгойд ажиллахдаа яг оролцож байсан хүн байна шүү дээ энэ Отгочулуу.
Тэгснээ үүнийхээ дараа 2015 -2016 онд Эрдэнэс Монгол ХХК д ерөнхий эдийн засагчаар буюу Оюутолгойн Дубайн гэрээг хийхийн өмнө Монгол улсын засгийн газрын талаас буюу эсрэг талаас нь хянаж, санхүүгийн моделийг хамтарч гүйцэтгэх ажлыг гардан хийлцсэн хүн байна. Их мундаг эдийн засагчид байдаг байлгүй дээ. Гэхдээ шугаман ашиг, балансын ашиг шал өөр гардаг. Яриад байгаа төлөвлөгөөг forecast balance буюу урьдчисан баланс байдлаар 5 жилээр ядаж хийсэн л байгаа даа энэ нөхдүүд.
Яагаад ингэж бодогдов гэхээр энэ үед Эрдэнэс Монголын захирал нь байсан Бямбасайхан гэж нөхөр Өдрийн сонин дээр математикч хүн тооцоод гаргасан өр үүссэн тооцоолыг асуухад мэдэхгүй тэр тоог яаж гаргаад байгааг ойлгохгүй байна гэж хариулсан байсан юм л даа. Энэ нөхрийнхөө тооцоонд итгээд өөрөө нэг их оролцоогүй юу эсвэл энэ Отгочулуу ч энийг бас ойлгоогүй юу? Яагаад гэвэл ийм их баялагаараа оролцож байгаа тал хэзээ ч ингэж хийхгүй байх ёстой байсан хувьцааны санхүүжилт гэгч аргаар үүсгэсэн 34 дээр гогцоо байж болохоор харагдаад байна. Энийг яаж үүсгээд ямар зорилгоор санхүүгийн модель дээрээ ашиглахыг эзэн л мэддэг ёсоор 2020 оны эцэс гэхэд л нэмэгдээд 2,2 тэрбумд хүрчихээд байгаа 31 он гэхэд яг энэ зарчмаараа 22 тэрбумд хүрэх хэсгүүдийг Ганбаатар ярих гэхэд их эвгүй байдалд орж компаний нууц дэлгэгдсэн гэж их дургүйцэж байна.
Яг энэ учрыг ёстой хөөрхөн тайлж болохоор энгийн слайд хийгээд тавьчихсан Одоо ТУЗд байдаг Баясгалан гээд охинд их дургүйцэж байгаагаа илэрхийлж байна.. Тэр охинд бол би ёстой баярласан. Энд слайдуудыг нь хавсаргалаа. Хүний юм ойлгох чадвар мэдээж харилцан адилгүй байдаг. Биднийг ойлгоод аваарай гэсэн шиг ёстой гэмгүй юм шиг мөртлөө ёстой креатив контент болсон байна лээ. Тэндээс юу ойлгочоод байгаан гэж асууж болох л байх л даа.Яахав зардлыг бас толгой нар л шийднэ. Маш их зардал гаргаад л тэр нь яг үйл ажиллагаанд чухал биш байхад ч зээл болон зээлийн хүүг төлөхгүй хүү яваад байхад л тэр хувьцааны санхүүжилт хэлбэрээр үүссэн 34 хувь чинь ингээд л өсөөд байх бэлэн байж байгаа томьёо байхгүй юу даа. Энийг бас эзэд л шийднэ. ЯАГААД ийм зүйл хийнэ гэж?
Зорилго нь юу байж болох вэ гэвэл нөгөө талын дараагийн алхам буюу Монголыг хувь эзэмшигч биш болгох шийдвэрт хүргүүлэх урхи байх магадлалтай. Цар тахал далимдуулж гаргасан олон шийдвэрүүд бүхнийг сөхрүүлчихсэн байх яг энэ үеээр монголчуудын аврал болсон Оюу толгой төсөл маань гэв гэнэт л аймаар өр болон гарч ирж бөөн хэрүүл, айдас хүйдэст оруулж байгаад хувиар яах юм бэ өрөнд орох юм байна зүгээр роялти л аваад явья гэдэг рүү оруулах, ингэхдээ роялтиг 1-2 хон хувиар нэмэх дараагийн алхамдаа бэлдчихсэн сууж байх шиг байна. Энийг нь дуугарах нам нь ч бэлэн байх шиг байна. Отгочулуу, Жаргалсайхан 2 далдуур энэ санааг дэмжиж Ганбаатараар дэмжүүлж бараг энэ нэвтрүүлгийн гол зорилгоо хийх гэж оролдлоо хөөрхий. Гадуур ч пи арчид аль хэдийн энэ мэссэжийг чарлаад эхэлжээ. Ганбаатар гишүүн тийм юм байхгүй шүү ёстой гэж үнэхээр энэ асуудлаа ар талыг нь ч ойлгоод мэдэрчихсэн байна.
Үнэхээр ганц ч гэсэн монгол эр хүн элдэв муугаар хэлүүлээд ийм том юмны өөдөөс ийм цуцалтгүй тэмцэж байгаад тэр нь бас үнэн зөв байгаад бахархаж байнаа, үнэхээр. Жоохон ч гэсэн нэмэр санал болмоор санагдлаа. Энэ төслийн хамгийн их баялагтай хэсэг рүү одоо орох гэж байна. Яг энэний өмнө нөгөө тал 100 хувийн эзэмшигч болох гэж улайрч байгаан байна. Монгол зөвхөн татвар хураамж аваад суудаг тал нь болвол хэзээ ч энэ бизнесийг өөрсдөдөө ашигтай болгож чадахгүй ямар ч шийдвэрт оролцож чадахгүй. Энэ төслийн өгөөж иймхэн зээлийг төлж чадахгүй ингээд явах бизнес мөн үү гэдгийн хариултыг Ганбаатар 30 хан секундэд бас гоё үнэнийг дэлгэснээр тодорхой өглөө . 2007 онд хөрөнгө оруулагч тал 34 %ийг үнэгүй өгөх, 68 %ийн татвар төлөх, зэсийн баяжмалын үйлдвэр байгуулах, 10% ийг нь бүх монголын ард түмэнд үнэгүй өгөхөд бэлэн байсан шүү гэлээ. Яг энэ нөхцөл яригдаж байсан гэдгийг засгийн тэргүүн нь байсан хүн хэлж байхыг мэдэх юм байна. Тэхээр жинхэнэ бизнес төлөвлөгөө яг энд л байна. Ингэж тохироход бэлэн байсан гэхээр одоо Отгочулууны хийлцсэн төлөвлөгөө худлаа тэрийг дагаад хийгдсэн бүх тооцоолол манай талын авах үр өгөөж худлаагийн худлаа гэсэн үг. Отгочулуу бас л нөгөө дэлхийн жишээ татах гэж оролддог хэвээрээ, мэдээж түм буман жишээ байгаа тэндээс юуг сонгож байгаагаар нь л хандлагыг нь мэдчихэж болдог юм л даа хөөрхий.
Төгсгөлд нь Ганбаатар гэдэг хүнийг олон жил сургууль соёлгүйгээр нь шооллоо. Боловсролын талаарх ойлголт болоод одоо янз бүрийн гадна дотны элдэв сургуулийн нэр барьж явдаг хүмүүсийг хийж байгаа ажил үйлээр нь л бараг үнэлэх нь бодитой үнэлэлт гэж боддог. Ганбаатар гишүүн энэ 2 ын боловсролыг харьцуулах нэг хэмжүүр надад байна. Ганбаатар гишүүн ямартаа ч суурь боловсрол Отгочулууныг бодвол хамаагүй өндөр хүүхэд байсан байна. Учир нь МУИС, одоогийн ШУТИС сургуулиудад тэнцэж орж байсан байна. Амьдралын шалтгаанаар 90 оны зааг дээр сургуулиа төгсгөж чадаагүй нь үнэн байх. Тийм хүмүүс олон байдаг.
Харин Отгочулууны хувьд 1999 онд Бизнесийн дээд сургууль гээд хувийн сургууль төгссөн гэхээр ямартаа ч тэр үеийн эдийн засгийн чиглэлийн улсын хамгийн босго өндөртэй сургуулиуд болох МУИС-ЭЗС, Санхүү-ЭЗС 2 т тэнцэж чадаагүй,тэрнээс нилээн доогур боломж болох жижигхэн хувийн сургуульд орсон гэдгээрээ 10 жилийн боловсрол чансаагаараа Ганбаатар гишүүнээс доогуур байсан байна гэж дүгнэчиж болно.. Мөн Отгочулууг герман улсад сурсан гэсэн мэдээлэлд би эргэлзэж байна. Тэр үед хэрэв германд сурвал эхлээд хэлний бэлтгэл гэж 1 жил, за тэгээд үндсэн бакалаврын ангид монгол улсын 10 жилийн стандартын зөрүүнээс болоод 6 жил сурах болдог байсан. за тэгээд германд дээд сургуулийг нь яг таг давж дуусгадаг хүмүүс маш цөөхөн байсан даа. дипломоо яг авдаг хүн улирч барьсаар 10н жил болох энүүхэнд. Гэтэл энэ хүн 4 хөн жилд бакалавр авчихсан байх юм. Би хүний 10н жилийн боловсрол төлөвшлийг их чухалчилж үздэг. Яагаад гэвэл хүний хүүхэд насанд хөгжиж бий болсон мэдлэг мэдрэмж аливаа хандлага бараг тэр хүнийг бүтээчихдэг гэж шинжлэх ухаан үздэг учир. Энэ үнэн бололтой.
Бидний энэ сонин цаг үед гоё цэвэрхэн боловсролтой юм шиг харагдаж байгаа Отгочулуу гэх энэ залуу хийх ёстой ажлынхаа тэмцэх ёстой юмныхаа яг эсрэг зүйл яриад, эсрэг талд нь тэмцээд явж байхад, гаднах үзэмж нэр хүндийг нь Оюутолгой компаний сар болгон гаргах маш дуртай зардал болох 17 тэрбум төгрөгийн өртөгтэй маркетинг пи арын үр дүнгээр бий болгосон боловсролгүй халтар Ганбаатар гэж эр УИХ ын гишүүний суудал дээрээсээ амархан авчих байсан ашгаасаа татгалзаад Отгочулуугийн хийх ёстой ажлыг хийгээд тэмцээд явжаадэг байх гэж. Өөрийн амин хувиасаа давж бусдын төлөө зүтгэх, эх орондоо тустай мундаг хүн болох бүхнийг аврах гэх мэт гэгээн мөрөөдлүүд зарим хүнд хүүхэд насанд нь бүрэлддэг, хэрэв хүн тэр мөрөөдлөө насан турш дотроосоо мэдэрч түүнээсээ үүссэн үзэл бодол амьдралын зорилготой болж чадвал, түүнийгээ гаднаа ч ярьж, ярьсанаа тууштай хийж явж чадаж байвал аз жаргалтай утга учиртай нэг насыг туулдаг гэж уншсан юм байна. Ийм хүмүүс маань л бидний дээр удирдаж байгаасай даа.
Төгсгөлийн хэсэг дээр намайг хэт их уянгаллаа гэж бодож магад. Яг одоо байгаа ийм нөхцөлд хувь хүнийхээ хувьд үнэхээр бахархал төрүүлж байгаа болохоор заавал заавал уянгаллаа.
ОЮУ ТОЛГОЙ ЕР НЬ ИХ УЧИРТАЙ НЭР БАЙНА ШҮҮ. ЖИНХЭНЭ ОЮУНТАЙ ТОЛГОЙГ НЬ МОНГОЛЧУУДАД ОЛЖ ӨГӨХ ГОЁ БОДЛОГО Ч ЮМ ШИГ.
А.ДЭЛГЭРЖАРГАЛ