Үндсэн хуульд улсынхаа эрх ашгаас урвасан заалт оруулаагүй хэмээн УИХ-ын дарга өчигдөр мэдэгдлээ. Үндсэн хуулийн нэмэлт, өөрчлөлтийг УИХ-аас ноднин 11 дүгээр сарын 14-нд баталж энэ оны тавдугаар сарын 25-наас хүчин төгөлдөр мөрдөж эхэлсэн. Гэвч Үндсэн хуульд оруулсан зарим өөрчлөлт маргаан дагуулж эхэлээ. Бүр иргэд цахим орчинд маргаан дагуулсан заалттай холбогдуулан тусгай акц хүртэл өрнүүлээд байна.
Үндсэн хуулийн 6.2 дугаар зүйл: “Монгол Улсын иргэдэд өмчлүүлснээс бусад газар, түүнчлэн газрын хэвлий, түүний баялаг, ой, усны нөөц, ан амьтан төрийн нийтийн өмч мөн.Байгалийн баялгийг ашиглах төрийн бодлого нь урт хугацааны хөгжлийн бодлогод тулгуурлаж, одоо ба ирээдүй үеийн иргэн бүрд эрүүл, аюулгүй орчинд амьдрах эрхийг нь баталгаажуулах, газрын хэвлийн баялгийн үр өгөөжийг Үндэсний баялгийн санд төвлөрүүлж тэгш, шударга хүртээхэд чиглэнэ. Иргэн эрүүл, аюулгүй орчинд амьдрах эрхийнхээ хүрээнд газрын хэвлийн баялгийг ашигласнаар байгаль орчинд үзүүлэх нөлөөллийн талаар мэдэх эрхтэй.Стратегийн ач холбогдол бүхий ашигт малтмалын ордыг ашиглахдаа байгалийн баялаг ард түмний мэдэлд байх зарчимд нийцүүлэн түүний үр өгөөжийн дийлэнх нь ард түмэнд ногдож байх эрх зүйн үндсийг хуулиар тогтооно.” гэж өөрчлөн баталсан.
Энэ заалтыг яаралтай өөрчлөх шаардлагатай гэж улстөрчид, иргэний нийгмийнхэн уриалж байгаа. Үүнтэй холбогдуулан өчигдөр “Үндсэн хуулийн 6.1 болон 6.2 дахь заалт буюу байгалийн баялаг ард түмний мэдэлд төрийн хамгаалалтад байх, төрийн нийтийн өмч болох нь” сэдэвт хэлэлцүүлгийг Төрийн ордонд хийлээ.
Хэлэлцүүлгийн үеэр УИХ-ын дарга Г.Занданшатар “Төрийн нийтийн өмч гэсэн томьёоллыг 1996 онд "Төрийн болон орон нутгийн өмчийн тухай" хуулийн төслийг хэлэлцэх үед Монгол Улсын Хөдөлмөрийн баатар, Ардын багш, доктор, профессор Б.Чимид оруулсан. Үндсэн хуулийн 6.2 дахь заалтыг гуйвуулан хүмүүсийг турхирч байна. Зөвхөн Монгол Улсын иргэн л газрыг өмчлөх боломжтой. Төрийн өмчийн дотор нийтийн өмч нь багтана. Төрийн нийтийн өмч гэж оруулснаараа улс орны эрх ашгаас эсрэг зүйл хийсэн бол би хариуцлага хүлээхэд бэлэн байна. Харин энэ том ажлыг санаатайгаар юм уу, санамсаргүй юм уу, аль эсвэл буруу бодож энэ ажлыг өөрчлөх гэж байгаа бол энэ нь өөрөө улс орны эсрэг үйлдэл болно. Гадаадын эргэн харьяатад өмчлүүлж болно гэдэг заалтыг шинээр оруулаагүй. 1992 онд баталсан үндсэн хуулийн 6.5 дахь заалтад байсан заалт. Энэ заалт бол улс орны хөгжлийг авчрах заалт гэтэл хэсэг бүлэг нөхдүүд нэг үгэн дээр төвлөрч утгыг нь гуйвуулж байгаа нь байж болохгүй зүйл. Энэ бол Үндсэн хуулийн эсрэг гэмт хэрэг шүү гэдгийг анхааруулж хэлье” хэмээлээ.
Ийнхүү цахим орчинд маргаан дагуулсан Үндсэн хуулийн 6,2 дахь заалт Улсын эрх ашгаас урваагүй, хэрэв урвасан зүйл хийсэн бол хар толгойгоороо хариуцана хэмээн мэдэгдлээ. Яг нь үгийг С.Баяр Ерөнхий сайд байхдаа Оюутолгойн гэрээний эргэн тойрон дахь асуудалтай холбогдуулан хэлж байв.
Ийнхүү иргэний нийгмийнхний 6.2 заалтаар бид газар нутгаа алдах эрсдэлтэй гэсэн болгоомжлолд УИХ-ын дарга үүнийг улс орны эсрэг үйлдэл болно гэлээ.
О.ОНОН
Үндсэн хуулийн 6.2 дугаар зүйл: “Монгол Улсын иргэдэд өмчлүүлснээс бусад газар, түүнчлэн газрын хэвлий, түүний баялаг, ой, усны нөөц, ан амьтан төрийн нийтийн өмч мөн.Байгалийн баялгийг ашиглах төрийн бодлого нь урт хугацааны хөгжлийн бодлогод тулгуурлаж, одоо ба ирээдүй үеийн иргэн бүрд эрүүл, аюулгүй орчинд амьдрах эрхийг нь баталгаажуулах, газрын хэвлийн баялгийн үр өгөөжийг Үндэсний баялгийн санд төвлөрүүлж тэгш, шударга хүртээхэд чиглэнэ. Иргэн эрүүл, аюулгүй орчинд амьдрах эрхийнхээ хүрээнд газрын хэвлийн баялгийг ашигласнаар байгаль орчинд үзүүлэх нөлөөллийн талаар мэдэх эрхтэй.Стратегийн ач холбогдол бүхий ашигт малтмалын ордыг ашиглахдаа байгалийн баялаг ард түмний мэдэлд байх зарчимд нийцүүлэн түүний үр өгөөжийн дийлэнх нь ард түмэнд ногдож байх эрх зүйн үндсийг хуулиар тогтооно.” гэж өөрчлөн баталсан.
Энэ заалтыг яаралтай өөрчлөх шаардлагатай гэж улстөрчид, иргэний нийгмийнхэн уриалж байгаа. Үүнтэй холбогдуулан өчигдөр “Үндсэн хуулийн 6.1 болон 6.2 дахь заалт буюу байгалийн баялаг ард түмний мэдэлд төрийн хамгаалалтад байх, төрийн нийтийн өмч болох нь” сэдэвт хэлэлцүүлгийг Төрийн ордонд хийлээ.
Хэлэлцүүлгийн үеэр УИХ-ын дарга Г.Занданшатар “Төрийн нийтийн өмч гэсэн томьёоллыг 1996 онд "Төрийн болон орон нутгийн өмчийн тухай" хуулийн төслийг хэлэлцэх үед Монгол Улсын Хөдөлмөрийн баатар, Ардын багш, доктор, профессор Б.Чимид оруулсан. Үндсэн хуулийн 6.2 дахь заалтыг гуйвуулан хүмүүсийг турхирч байна. Зөвхөн Монгол Улсын иргэн л газрыг өмчлөх боломжтой. Төрийн өмчийн дотор нийтийн өмч нь багтана. Төрийн нийтийн өмч гэж оруулснаараа улс орны эрх ашгаас эсрэг зүйл хийсэн бол би хариуцлага хүлээхэд бэлэн байна. Харин энэ том ажлыг санаатайгаар юм уу, санамсаргүй юм уу, аль эсвэл буруу бодож энэ ажлыг өөрчлөх гэж байгаа бол энэ нь өөрөө улс орны эсрэг үйлдэл болно. Гадаадын эргэн харьяатад өмчлүүлж болно гэдэг заалтыг шинээр оруулаагүй. 1992 онд баталсан үндсэн хуулийн 6.5 дахь заалтад байсан заалт. Энэ заалт бол улс орны хөгжлийг авчрах заалт гэтэл хэсэг бүлэг нөхдүүд нэг үгэн дээр төвлөрч утгыг нь гуйвуулж байгаа нь байж болохгүй зүйл. Энэ бол Үндсэн хуулийн эсрэг гэмт хэрэг шүү гэдгийг анхааруулж хэлье” хэмээлээ.
Ийнхүү цахим орчинд маргаан дагуулсан Үндсэн хуулийн 6,2 дахь заалт Улсын эрх ашгаас урваагүй, хэрэв урвасан зүйл хийсэн бол хар толгойгоороо хариуцана хэмээн мэдэгдлээ. Яг нь үгийг С.Баяр Ерөнхий сайд байхдаа Оюутолгойн гэрээний эргэн тойрон дахь асуудалтай холбогдуулан хэлж байв.
Ийнхүү иргэний нийгмийнхний 6.2 заалтаар бид газар нутгаа алдах эрсдэлтэй гэсэн болгоомжлолд УИХ-ын дарга үүнийг улс орны эсрэг үйлдэл болно гэлээ.
О.ОНОН