Хотын дарга Э.Бат-Үүл жиргээчдийг ёс бусаар доромжиллоо гэж олон хүн дургуйцлээ илэрхийлэх болсон. Тухайлбал, Хотын дарга нэгэн хэвлэлд өгсөн ярилцлагадаа жиргээчдийг “Лалрууд, галзуучууд” гэж хэлсэн байдаг. Жиргээчдийн төлөөлөл болох иргэн Т.Мөнх-Оргил нийт жиргээчдийнхээ нэр хүндийг сэргээх, цаашлаад ийм үйлдлийг дахин гаргуулахгүйн тулд Э.Бат-Үүл даргын эсрэг гомдлыг Дүүргийн анхан шатны нэгдүгээр шүүхэд гаргасан. Бид түүнээс болсон үйл явдлын талаар тодруулж ярилцсан юм.
-Хотын дарга Э.Бат-Үүлийн эсрэг та гомдол гаргаад байгаа. Энэ хэрэг ямар шатандаа явж байна вэ?
-Энэ сарын 10-нд Хотын даргын эсрэг шүүхэд гомдол мэдүүлсэн. Гомдол мэдүүлэх болсон үндэслэл нь нэг хэсэг жиргээчдийг “Лалрууд, галзуучууд” гэх мэтээр доромжилсон учраас түүнийг шүүхэд өгсөн. Төрийн өндөр албан тушаал хашиж буй хүмүүс олон нийтийн цахим хэрэгслээр ард түмнээ ингэж доромжилж болохгүй биз дээ.
Үүний хор уршиг юу болох вэ гэдгийг тэрбээр маш сайн мэдэж байгаа. Тухайлбал мэдээлэл тараад ирэхээр жиргээчид гэдэг чинь “Галзуучууд, лалрууд” байдаг юм байна гэсэн ойлголт нийгэмд үүсээд байна шүү дээ. Тиймээс л би энэ хүнийг энэхүү үгэндээ уучлалт гуйх ёстой гэж үзэж байгаа юм.
-Та түрүүн хэллээ. Хэсэг бүлэг хүмүүсийг доромжилсон гэж. Түүний хэлсэн үгэнд таны нэр хүртэл орсон байгаа юм уу. Нэг ёсондоо нэр зааж хэлсэн гэсэн үг үү?
-Үүнд ямар нэгэн нэр, хаяг дурьдагдаагүй. Хэсэг бүлэг жиргээчдийн дотор л ийм нэгэн “Лалрууд” байна аа гэдгийг л хэлээд байгаа юм.
-Энэ талаар Э.Бат-Үүл даргатай уулзаж үзсэн үү?
-Ерөөсөө уулзаагүй. Ямар нэгэн байдлаар энэ үгэндээ уучлалт гуйх ёстой гэсэн шаардлага ч тавиагүй. Мэдээж энэ асуудлыг шүүх л шийдэх ёстой юм байна гэж бодсон.
Аливаа асуудал хүний эрх болон, хүний эрхэнд ямар нэгэн байдлаар халдаж байгаа нөхцөлд энэ ардчилсан нийгэмд шүүхэд өгөх нэг арга хэрэгсэл нь шүү дээ.
-Жиргээчид Хотын даргын нэр хүндэд халдсан учраас тэгж хэлэх болсон юм биш үү?
-Нийгэмд болж бүтэхгүй зүйлийг жиргээчид ил гаргаж тавьдаг. Өөрийг нь шүүмжилсэн хүмүүсийг ингэж доромжилж байна. Бид нар энэхүү бүдүүлэг үг хэллэгийг ойлгохдоо төрийн албан хаагч ард иргэдийн амыг барих гэж оролдож байна. Үүний эсрэг би тэмцэж байна. Түүнээс Э.Бат-Үүл даргад юу бодогдож байгааг би мэдэхгүй.
Харин түүний илэрхийлж байгаа өнгө аяс нь “Энэ хүмүүс болохгүй байна. Жиргээчдийг хавчих хэрэгтэй. Нийгмээс ялгаварлан гадуурхах хэрэгтэй байна” гэж ойлгогдож байна.
Тухайлбал, “Бидний үед тиймэрхүү хүмүүсийг “Лалрууд” гэдэг байсан. Одоо та нар юу гэж нэрлэхээ өөрсдөө мэдэцгээ. Тэгээд тэр хүмүүсийг нийгэмд ямар нэгэн ажил хийх, эрх мэдэлтэй байхыг нь зогсоо” гэсэн утгатай үг хэлээд байна шүү дээ. Тэгж болохгүй. Э.Бат-Үүл ард иргэдийнхээ нэг хэсгийг ингэж ялгаварлаж болохгүй.
-Таны энэ үйлдлийг жиргээчид дэмжиж байгаа юу?
-Зарим нь дэмжиж байгаа. Гэхдээ ингэж байж л хүмүүнлэг ардчилсан нийгэм бүрдэнэ гэж үзэж байгаа хүмүүс нь олон байгаа.
-Олон нийтийн зүгээс таныг ямар их завтай хүн бэ. Ер нь Т.Мөнх-Оргил гэж хэн юм бэ гэж сонирхож байгаа байх?
-Би хэн нэгэн дарга боссын доор долдой болж явснаас гудамж цэвэрлээд явсан нь дээр гэж боддог. Гудамж цэвэрлэнэ гэдэг хамгийн нэр хүндтэй ажил шүү дээ. Би хэнээс ч дутахгүй амьдарч өөрийн гэсэн орон зай болон санхүүгийн асуудлаа өөрийнхөө хэмжээнд шийдэж хэрэглээнийхээ боол болохгүйгээр л явж байна.
-Таныг АНУ-д ажиллаж амьдарч байсан гэж сонссон. Ер нь та хаана ямар боловсрол эзэмшсэн бэ?
-ШУТИС-ийг Уул уурхайн инженерээр, МУИС-ийг удирдлагаар төгссөн. 2002-2006 онд АНУ-д сурч амьдарч байсан. Тэнд ажиллаж байхдаа монголчууд яаж амьдарч байна яг л тэр жишгээр явсан даа.
-Таныг АНУ-д ажиллаж байхдаа нэг ном гаргасан гэж сонссон юм байна?
-АНУ-д байхдаа “Америкийн шоронгоос хувьсгалын зам руу” гэсэн ном бичиж, өнгөрсөн онд олон нийтийн хүртээл болгосон. Чи бод л доо зүгээр л нэг гудамжны мангар байцаан Э.Бат-Үүл тэр тусмаа ардчиллын том лидерийг шүүхэд дууддаггүй л байхгүй юу.
Тэгэхээр би энэ номоо их л учир утгатай бичсэн. Энэ нь тус улсад бичсэн улстөрийн үзэл бодол, өөрийн орны улстөрийн үзэл бодол гээд бүгдийг нь хөндөж бичсэн л дээ.
-Монголд хүмүүнлэг ардчилсан нийгэм байж чадаж байна уу?
-Монголд хүмүүнлэг ардчилсан нийгмийг сүүлийн 20 гаруй жил мартсан байна. Бид энэ нийгмийг байгуулахын тулд их олон зүйл ёс суртахуун, уламжлалт хэм хэмжээнээсээ татгалзах ёстой. Яг энэ үед л ард түмэн “Та буруу ярьж байна” гэж зоригтой хэлэх ёстой” л доо. Яг ингэж хэлсэн хүмүүсээ л Э.Бат-Үүл дарга гутаан доромжилж ёс зүйгүй ааш авир гаргалаа шүү ээ.
Уг нь би асуудлын цаадах учрыг нь олж харчихаад яваад байгаа юм. Ардчилагчид чинь өөрсдөө эргээд ардчиллаа нухчин дарах гээд байгаагийн нэг хэлбэр нь илэрч эхлээд байна.
-Тэгэхээр таны эцсийн зорилго Э.Бат-Үүл даргыг уучлалт гуйлгах гэж ойлгож болох уу?
-Э.Бат-Үүл дарга нийт жиргээчдээс уучлалт гуйх ёстой. Тэрбээр жиргээчдийг “Би юм хийж байна. Та нар дуугүй сууж бай” гэх гээд байна. Тэр хүнд тийм эрх байхгүй.
Тэр дундаа нэг хэсэг хүмүүсийг “Лалрууд” гэж дуудах эрхгүй гэдгийг л хэлэх гэсэн юм.
-Хотын дарга Э.Бат-Үүлийн эсрэг та гомдол гаргаад байгаа. Энэ хэрэг ямар шатандаа явж байна вэ?
-Энэ сарын 10-нд Хотын даргын эсрэг шүүхэд гомдол мэдүүлсэн. Гомдол мэдүүлэх болсон үндэслэл нь нэг хэсэг жиргээчдийг “Лалрууд, галзуучууд” гэх мэтээр доромжилсон учраас түүнийг шүүхэд өгсөн. Төрийн өндөр албан тушаал хашиж буй хүмүүс олон нийтийн цахим хэрэгслээр ард түмнээ ингэж доромжилж болохгүй биз дээ.
Үүний хор уршиг юу болох вэ гэдгийг тэрбээр маш сайн мэдэж байгаа. Тухайлбал мэдээлэл тараад ирэхээр жиргээчид гэдэг чинь “Галзуучууд, лалрууд” байдаг юм байна гэсэн ойлголт нийгэмд үүсээд байна шүү дээ. Тиймээс л би энэ хүнийг энэхүү үгэндээ уучлалт гуйх ёстой гэж үзэж байгаа юм.
-Та түрүүн хэллээ. Хэсэг бүлэг хүмүүсийг доромжилсон гэж. Түүний хэлсэн үгэнд таны нэр хүртэл орсон байгаа юм уу. Нэг ёсондоо нэр зааж хэлсэн гэсэн үг үү?
-Үүнд ямар нэгэн нэр, хаяг дурьдагдаагүй. Хэсэг бүлэг жиргээчдийн дотор л ийм нэгэн “Лалрууд” байна аа гэдгийг л хэлээд байгаа юм.
-Энэ талаар Э.Бат-Үүл даргатай уулзаж үзсэн үү?
-Ерөөсөө уулзаагүй. Ямар нэгэн байдлаар энэ үгэндээ уучлалт гуйх ёстой гэсэн шаардлага ч тавиагүй. Мэдээж энэ асуудлыг шүүх л шийдэх ёстой юм байна гэж бодсон.
Аливаа асуудал хүний эрх болон, хүний эрхэнд ямар нэгэн байдлаар халдаж байгаа нөхцөлд энэ ардчилсан нийгэмд шүүхэд өгөх нэг арга хэрэгсэл нь шүү дээ.
-Жиргээчид Хотын даргын нэр хүндэд халдсан учраас тэгж хэлэх болсон юм биш үү?
-Нийгэмд болж бүтэхгүй зүйлийг жиргээчид ил гаргаж тавьдаг. Өөрийг нь шүүмжилсэн хүмүүсийг ингэж доромжилж байна. Бид нар энэхүү бүдүүлэг үг хэллэгийг ойлгохдоо төрийн албан хаагч ард иргэдийн амыг барих гэж оролдож байна. Үүний эсрэг би тэмцэж байна. Түүнээс Э.Бат-Үүл даргад юу бодогдож байгааг би мэдэхгүй.
Харин түүний илэрхийлж байгаа өнгө аяс нь “Энэ хүмүүс болохгүй байна. Жиргээчдийг хавчих хэрэгтэй. Нийгмээс ялгаварлан гадуурхах хэрэгтэй байна” гэж ойлгогдож байна.
Тухайлбал, “Бидний үед тиймэрхүү хүмүүсийг “Лалрууд” гэдэг байсан. Одоо та нар юу гэж нэрлэхээ өөрсдөө мэдэцгээ. Тэгээд тэр хүмүүсийг нийгэмд ямар нэгэн ажил хийх, эрх мэдэлтэй байхыг нь зогсоо” гэсэн утгатай үг хэлээд байна шүү дээ. Тэгж болохгүй. Э.Бат-Үүл ард иргэдийнхээ нэг хэсгийг ингэж ялгаварлаж болохгүй.
-Таны энэ үйлдлийг жиргээчид дэмжиж байгаа юу?
-Зарим нь дэмжиж байгаа. Гэхдээ ингэж байж л хүмүүнлэг ардчилсан нийгэм бүрдэнэ гэж үзэж байгаа хүмүүс нь олон байгаа.
-Олон нийтийн зүгээс таныг ямар их завтай хүн бэ. Ер нь Т.Мөнх-Оргил гэж хэн юм бэ гэж сонирхож байгаа байх?
-Би хэн нэгэн дарга боссын доор долдой болж явснаас гудамж цэвэрлээд явсан нь дээр гэж боддог. Гудамж цэвэрлэнэ гэдэг хамгийн нэр хүндтэй ажил шүү дээ. Би хэнээс ч дутахгүй амьдарч өөрийн гэсэн орон зай болон санхүүгийн асуудлаа өөрийнхөө хэмжээнд шийдэж хэрэглээнийхээ боол болохгүйгээр л явж байна.
-Таныг АНУ-д ажиллаж амьдарч байсан гэж сонссон. Ер нь та хаана ямар боловсрол эзэмшсэн бэ?
-ШУТИС-ийг Уул уурхайн инженерээр, МУИС-ийг удирдлагаар төгссөн. 2002-2006 онд АНУ-д сурч амьдарч байсан. Тэнд ажиллаж байхдаа монголчууд яаж амьдарч байна яг л тэр жишгээр явсан даа.
-Таныг АНУ-д ажиллаж байхдаа нэг ном гаргасан гэж сонссон юм байна?
-АНУ-д байхдаа “Америкийн шоронгоос хувьсгалын зам руу” гэсэн ном бичиж, өнгөрсөн онд олон нийтийн хүртээл болгосон. Чи бод л доо зүгээр л нэг гудамжны мангар байцаан Э.Бат-Үүл тэр тусмаа ардчиллын том лидерийг шүүхэд дууддаггүй л байхгүй юу.
Тэгэхээр би энэ номоо их л учир утгатай бичсэн. Энэ нь тус улсад бичсэн улстөрийн үзэл бодол, өөрийн орны улстөрийн үзэл бодол гээд бүгдийг нь хөндөж бичсэн л дээ.
-Монголд хүмүүнлэг ардчилсан нийгэм байж чадаж байна уу?
-Монголд хүмүүнлэг ардчилсан нийгмийг сүүлийн 20 гаруй жил мартсан байна. Бид энэ нийгмийг байгуулахын тулд их олон зүйл ёс суртахуун, уламжлалт хэм хэмжээнээсээ татгалзах ёстой. Яг энэ үед л ард түмэн “Та буруу ярьж байна” гэж зоригтой хэлэх ёстой” л доо. Яг ингэж хэлсэн хүмүүсээ л Э.Бат-Үүл дарга гутаан доромжилж ёс зүйгүй ааш авир гаргалаа шүү ээ.
Уг нь би асуудлын цаадах учрыг нь олж харчихаад яваад байгаа юм. Ардчилагчид чинь өөрсдөө эргээд ардчиллаа нухчин дарах гээд байгаагийн нэг хэлбэр нь илэрч эхлээд байна.
-Тэгэхээр таны эцсийн зорилго Э.Бат-Үүл даргыг уучлалт гуйлгах гэж ойлгож болох уу?
-Э.Бат-Үүл дарга нийт жиргээчдээс уучлалт гуйх ёстой. Тэрбээр жиргээчдийг “Би юм хийж байна. Та нар дуугүй сууж бай” гэх гээд байна. Тэр хүнд тийм эрх байхгүй.
Тэр дундаа нэг хэсэг хүмүүсийг “Лалрууд” гэж дуудах эрхгүй гэдгийг л хэлэх гэсэн юм.
Өглөөний сонин