Хүн болж төрөхийг атга арвайг асгахад зүүний үзүүр дээр тогтсон ганц арвайтай зүйрлэдэг. Энэ зүйрлэлээс харахад хүн болж төрнө гэдэг ямар их хувь заяа болохыг ойлгож мэднэ. Гэтэл арай гэж хүн болон мэндлэхээр ирж байгаа бяцхан иргэдээ “Чи энэ хорвоо ертөнцөд төрөх болоогүй” гээд буцаадаг эмэгтэйчүүд сүүлийн жилүүдэд эрс ихэслээ. Хамгийн эмгэнэлтэй ЕБС-ийн сурагчид хүртэл үр хөндөлт хийлгэж байгаа нь эмгэнэл болж байна.
Манай улсын нийт жирэмслэлтийн тал шахам хувь нь хүсээгүй жирэмслэлтэд тооцогддог байна. 10 хүсээгүй жирэмслэлтийн дөрөв нь үр хөндөлтөөр төгсдөг гэнэ. Мөн нийт жирэмслэлтийн 24 хувь нь үр хөндүүлдэг гэсэн тоо байна. Манай улсын 15-44 насны 100 эмэгтэй тутмын хоёр нь үр хөндөлт хийлгэдэг. Эдгээрээс 48 хувь нь өмнө нь үр хөндөлт хийлгэж байсан хүмүүс байдаг байна. Харин үр хөндөлт хийлгэсэн эмэгтэйчүүдийн гуравны хоёр нь өмнө нь гэрлэж байгаагүй эмэгтэйчүүд байдаг аж. Энэ мэт үр хөндөлттэй холбоотой тоо баримтыг дурдахад ийм байна.
Яах ч аргагүй болчихлоо гэсэн оюутан охид мэр сэр ирдэг
Тэгвэл эмч мэргэжилтнүүдийн санааг зовоох болсон нэг зүйл бол оюутнуудын дундах хүсээгүй жирэмслэлт аж. Аав ээжийнхээ олсон хэдэн төгрөгөөр эрдэм номд шамдан суралцах нэрийдлээр Улаанбаатар хотод ирсэн орон нутгийн оюутан охид хараа хяналтгүй байдлаа ашиглан хүсээгүй жирэмслэлтэнд өртдөг тухай нэрээ нууцлахыг хүссэн нэгэн хувийн эмнэлгийн эмч хэллээ. Бид түүнтэй цөөн хором ярилцсан юм.
-Танай эмнэлэгт хандаж буй эмэгтэйчүүд ихэвчлэн хэд орчим насныхан байдаг вэ?
-Өө ер нь янз бүр байдаг. Яг тийм ийм гэж хэлэх боломжгүй байна л даа. Гэхдээ мэдээж 50-60 гарсн хөгшчүүл ирэхгүй нь ойлгомжтой. Ерөнхийдөө бол 18-40 насныхан ирдэг.
-Танай эмнэлгээр үйлчлүүлж байсан хүмүүсээс хамгийн залуу нь хэдэн настай байсан бэ?
-Жил гарны өмнө 17 настай охин ирж байсан. Гэхдээ бид насанд хүрээгүй гээд буцааж явуулсан. Ерөнхийдөө бол хааяа хааяа дунд сургуулийн сурагч бололтой хүүхдүүд ирдэг.
-Оюутнуудын дундах хүсээгүй жирэмслэлт нэмэгдлээ гэх боллоо. Танай эмнэлэг байршлын хувьд нэлээд олон сургуультай ойролцоо байдаг юм байна Ийм асуудлаар оюутнууд хэр хандаж байна ?
- Яах ч аргагүй болчихлоо гэсэн хөдөөний оюутнууд мэр сэр ирдэг л юм. Ажаад байхад аав ээжээсээ хол оюутны байранд, эсвэл найз нөхөдтэйгөө нийлж байр хөлсөлдөг охид төлөвлөөгүй байхдаа жирэмсэлдэг юм шиг байна лээ. Ингээд бид оюутнуудын дундах хүсээгүй жирэмслэлтийн асуудлыг хэрхэн шийдвэрлэж үүнээс урьдчилан сэргийлүүлэхийн тулд ямар ажил хийж байгаа талаар Эрүүл мэндийн яамны мэргэжилтнээс тодруулсан юм.
-Их, дээд сургуулиудын эрүүл мэнд хариуцсан эмч, эмнэлгийн ажилчидтай ЭМЯ ямар нэгэн уялдаа холбоотой ажилладаг уу?
-Их, дээд сургуулиуд эмчээ сонгохдоо өөрсдөө сонгон шалгаруулж авдаг. ЭМЯ-наас тэнд эмч томилдоггүй. Ер нь бидэндтэй ямар нэгэн хамтарч ажилладаг зүйл байдаггүй.
-Жилд дунджаар хэчнээн оюутан хүсээгүй жирэмслэлтээс болж эрүүл мэндээрээ хохирч байгаа талаар нарийвчлан гаргасан судалгаа байна уу?
-Бид жил бүр хэдэн эмэгтэй үр хөндүүлсэн, хэд нь эндсэн зэрэг албан ёсны эрүүл мэндийн байгууллагуудаас статистик мэдээллийг судалж үзсэн.Түүнээс жилд хэдэн оюутан жирэмслэв, хэд нь эндэв, хэдэн хувь нь жирэмснээс хамгаалах талаар мэдлэггүй байгаа гэсэн нарийн судалгаа байхгүй.
Ингээд бид БШУИС-ийн нэгдүгээр дамжааны оюутан охины нэрийг нь нууцлана гэж хэлсэнээр хэдэн асуултад хариулт авлаа.
-Жирэмснээс хамгаалах тал дээр ямар ойлголттой явдаг э?
-Ерөнхийдөө бол хамгаалалт хэрэглэх ёстой гэдгийг арван жилд байхаас л заасан.
-Чиний ойр хавьд үр хөндүүлж байсан хүн бий юу?
- Байгаа
-Нууц биш бол хэдэн настайдаа үр хөндүүлж байсан юм бол?
-18 настайдаа манай нэг найз, харин манай эгч 22 настайдаа үр хөндүүлж байсан.
-Үр хөндөлтөөс үүдэн гарах сөрөг үр дагаварын талаар хэр ойлголттой байдаг вэ?
-Өөрийнхөө хэмжээнд мэднэ. Цус алдаж бие ядрах, дахиж хүүхэдтэй болж чадахгүй байх зэрэг сөрөг үр дагаварууд байдаг талаар нэлээд уншиж байсан.
Үр хөндөлт уг нь социализмын үед гэмт хэрэгт тооцогдон гарын үсэг зуруулж, зөвшөөрсөн тохиолдолд үр хөндөлтийг хийдэг байсан. Харин одоо энэ нь хүний эрхийн асуудал болж, хэн дуртай нь аборт буюу үр хөндөлтийг хийлгэдэг болжээ. Үр хөндөлтөөс болж гарах сөрөг үр дагавар их байдаг гэдгийг мэдсээр байж бүсгүйчүүд маань хийлгэсээр л байна. Тухайлбал, дахиж хэзээ ч хүүхэдгүй болох магадлал 99 хувь, үүнээс гадна амиа алдах эрсдэл ч байдаг байна. Иймээс охид, бүсгүйчүүд үр хөндөлтөөс болж өгвөл зайлсхийх шаардлагатай юм.
Манай улсын нийт жирэмслэлтийн тал шахам хувь нь хүсээгүй жирэмслэлтэд тооцогддог байна. 10 хүсээгүй жирэмслэлтийн дөрөв нь үр хөндөлтөөр төгсдөг гэнэ. Мөн нийт жирэмслэлтийн 24 хувь нь үр хөндүүлдэг гэсэн тоо байна. Манай улсын 15-44 насны 100 эмэгтэй тутмын хоёр нь үр хөндөлт хийлгэдэг. Эдгээрээс 48 хувь нь өмнө нь үр хөндөлт хийлгэж байсан хүмүүс байдаг байна. Харин үр хөндөлт хийлгэсэн эмэгтэйчүүдийн гуравны хоёр нь өмнө нь гэрлэж байгаагүй эмэгтэйчүүд байдаг аж. Энэ мэт үр хөндөлттэй холбоотой тоо баримтыг дурдахад ийм байна.
Яах ч аргагүй болчихлоо гэсэн оюутан охид мэр сэр ирдэг
Тэгвэл эмч мэргэжилтнүүдийн санааг зовоох болсон нэг зүйл бол оюутнуудын дундах хүсээгүй жирэмслэлт аж. Аав ээжийнхээ олсон хэдэн төгрөгөөр эрдэм номд шамдан суралцах нэрийдлээр Улаанбаатар хотод ирсэн орон нутгийн оюутан охид хараа хяналтгүй байдлаа ашиглан хүсээгүй жирэмслэлтэнд өртдөг тухай нэрээ нууцлахыг хүссэн нэгэн хувийн эмнэлгийн эмч хэллээ. Бид түүнтэй цөөн хором ярилцсан юм.
-Танай эмнэлэгт хандаж буй эмэгтэйчүүд ихэвчлэн хэд орчим насныхан байдаг вэ?
-Өө ер нь янз бүр байдаг. Яг тийм ийм гэж хэлэх боломжгүй байна л даа. Гэхдээ мэдээж 50-60 гарсн хөгшчүүл ирэхгүй нь ойлгомжтой. Ерөнхийдөө бол 18-40 насныхан ирдэг.
-Танай эмнэлгээр үйлчлүүлж байсан хүмүүсээс хамгийн залуу нь хэдэн настай байсан бэ?
-Жил гарны өмнө 17 настай охин ирж байсан. Гэхдээ бид насанд хүрээгүй гээд буцааж явуулсан. Ерөнхийдөө бол хааяа хааяа дунд сургуулийн сурагч бололтой хүүхдүүд ирдэг.
-Оюутнуудын дундах хүсээгүй жирэмслэлт нэмэгдлээ гэх боллоо. Танай эмнэлэг байршлын хувьд нэлээд олон сургуультай ойролцоо байдаг юм байна Ийм асуудлаар оюутнууд хэр хандаж байна ?
- Яах ч аргагүй болчихлоо гэсэн хөдөөний оюутнууд мэр сэр ирдэг л юм. Ажаад байхад аав ээжээсээ хол оюутны байранд, эсвэл найз нөхөдтэйгөө нийлж байр хөлсөлдөг охид төлөвлөөгүй байхдаа жирэмсэлдэг юм шиг байна лээ. Ингээд бид оюутнуудын дундах хүсээгүй жирэмслэлтийн асуудлыг хэрхэн шийдвэрлэж үүнээс урьдчилан сэргийлүүлэхийн тулд ямар ажил хийж байгаа талаар Эрүүл мэндийн яамны мэргэжилтнээс тодруулсан юм.
-Их, дээд сургуулиудын эрүүл мэнд хариуцсан эмч, эмнэлгийн ажилчидтай ЭМЯ ямар нэгэн уялдаа холбоотой ажилладаг уу?
-Их, дээд сургуулиуд эмчээ сонгохдоо өөрсдөө сонгон шалгаруулж авдаг. ЭМЯ-наас тэнд эмч томилдоггүй. Ер нь бидэндтэй ямар нэгэн хамтарч ажилладаг зүйл байдаггүй.
-Жилд дунджаар хэчнээн оюутан хүсээгүй жирэмслэлтээс болж эрүүл мэндээрээ хохирч байгаа талаар нарийвчлан гаргасан судалгаа байна уу?
-Бид жил бүр хэдэн эмэгтэй үр хөндүүлсэн, хэд нь эндсэн зэрэг албан ёсны эрүүл мэндийн байгууллагуудаас статистик мэдээллийг судалж үзсэн.Түүнээс жилд хэдэн оюутан жирэмслэв, хэд нь эндэв, хэдэн хувь нь жирэмснээс хамгаалах талаар мэдлэггүй байгаа гэсэн нарийн судалгаа байхгүй.
Ингээд бид БШУИС-ийн нэгдүгээр дамжааны оюутан охины нэрийг нь нууцлана гэж хэлсэнээр хэдэн асуултад хариулт авлаа.
-Жирэмснээс хамгаалах тал дээр ямар ойлголттой явдаг э?
-Ерөнхийдөө бол хамгаалалт хэрэглэх ёстой гэдгийг арван жилд байхаас л заасан.
-Чиний ойр хавьд үр хөндүүлж байсан хүн бий юу?
- Байгаа
-Нууц биш бол хэдэн настайдаа үр хөндүүлж байсан юм бол?
-18 настайдаа манай нэг найз, харин манай эгч 22 настайдаа үр хөндүүлж байсан.
-Үр хөндөлтөөс үүдэн гарах сөрөг үр дагаварын талаар хэр ойлголттой байдаг вэ?
-Өөрийнхөө хэмжээнд мэднэ. Цус алдаж бие ядрах, дахиж хүүхэдтэй болж чадахгүй байх зэрэг сөрөг үр дагаварууд байдаг талаар нэлээд уншиж байсан.
Үр хөндөлт уг нь социализмын үед гэмт хэрэгт тооцогдон гарын үсэг зуруулж, зөвшөөрсөн тохиолдолд үр хөндөлтийг хийдэг байсан. Харин одоо энэ нь хүний эрхийн асуудал болж, хэн дуртай нь аборт буюу үр хөндөлтийг хийлгэдэг болжээ. Үр хөндөлтөөс болж гарах сөрөг үр дагавар их байдаг гэдгийг мэдсээр байж бүсгүйчүүд маань хийлгэсээр л байна. Тухайлбал, дахиж хэзээ ч хүүхэдгүй болох магадлал 99 хувь, үүнээс гадна амиа алдах эрсдэл ч байдаг байна. Иймээс охид, бүсгүйчүүд үр хөндөлтөөс болж өгвөл зайлсхийх шаардлагатай юм.
Б.Сансартуяа
Оллоо.мн
Оллоо.мн