Туул голын хурдны замын трассыг дахин өөрчлөх шаардлагатай болжээ. Эдийн засгийн хөгжлийн яамны дэргэдэх “Гудамж” төслийнхөн өнгөрсөн онд Туулын хурдны замын ажлыг эхлүүлэх байсан. Гэвч Туул голын байгаль орчны нөлөөллөөс болж энэ жилийг хүртэл хойшлуулсан. Өөрөөр хэлбэл, энэхүү замын трасс явах хэсэгт нийслэлчүүдийн ундны усны эх үүсвэр байгаад зогсохгүй бут, сөөг ихтэй учраас дахин төлөвлөлт хийх шаардлагатай хэмээн үзжээ.
Хэдийгээр тус төслийнхөн трассыг өөрчлөөгүй гэх авч үнэн хэрэгтээ нэгэн мэргэжилтэн нь “Батлагдсан зураг төслийнхөө дагуу ажлаа эхлүүлнэ. Гэхдээ судалгаагаар Туулын эрэг орчимд байгаа хорооллыг дундуур нь таслах шаардлагатай болчихоод байгаа юм. Тиймээс бид холбогдох газруудад нь саналаа хүргүүлчихсэн” гэдэг хариултыг хэвлэлийнхэнд өгсөн. Өөрөөр хэлбэл, тэд трассаа дахин өөрчлөхөөр зүтгүүлж байгаа бололтой. Үүнийг нь ч Байгаль орчин, ногоон хөгжлийн яамны мэргэжилтэн баталсан.
Ийнхүү дахин төлөвлөгөө гаргах гол шалтгаан нь Их тэнгэрээс Зайсангийн ам хүртлэх таван км зам нь Туул голын ойролцоо баригдсан хороолол, хотхонуудын дундуур тавигдах гээд байгаа аж. Зүй нь бол тэрхүү хорооллуудаас илүү нийслэлчүүдийн ундны усны эх үүсвэр хамгийн чухал асуудал болж хувираад байна.
Магадгүй зарим хүн “нийслэл хот хачин сайхан хурдны замтай болох гэж байхад тэр хороолол ямар хамаатай юм бэ” гэх байх. Тэгвэл баригдчихсан хотхоны урд хэсэг, Туул голын хөндийд 400 ширхэг нарс, 1000 ширхэг улиас, 100 ширхэг улиангар, 200 ширхэг хайлаас, 100 ширхэг чацаргана, 200 ширхэг бургас гээд нийт 2000 мод суулгасан байдаг.
Түүнчлэн 827 метр урт 2.6 метр өндөр далан, дотор талд нь давхар 136 метр урт даланг тус тус барьсан байна. Энэ нь хатан Туулын орчны нөлөөлөлд хамгийн хэрэгтэй гэдгийг байгаль орчны мэргэжилтнүүд ч хэлдэг.
Харамсалтай нь одоо төслийнхөн замаа тавихаар зүтгэвэл бүхэл бүтэн таван км газар тарьж ургуулсан бут, сөөг, модыг газрын хөрстэй тэгшилж, Туулын урсгал аажим, аажмаар татарч тасалдахдаа хүрэх биз.
Түүнчлэн Байгаль орчин, ногоон хөгжлийн яамны мэргэжилтний хэлж буйгаар энэхүү зам нь зургийн дагуу бол Туулын яг голдирол дагуу явахаар төлөвлөгдсөн гэнэ. Тэгэхээр ундны усны эх үүсвэрээ сүйтгүүлэн байж хурдны замтай болох шаардлага нийслэлчүүдэд байхгүй.
Түүгээр ч зогсохгүй бүтээн байгуулалт нэрээр нэг ажлыг нөгөөгөөр сүйтгэж, бусад хууль, дүрэм, журмыг зөрчих нь өөрөө хууль бус үйлдэл болж байгаа юм. “Усны сан бүхий газрын эргээс 50 метрээс доошгүй зайд болон гол, мөрний татамд онцгой хамгаалалтын бүс тогтоож, барилга байгууламж барихыг хориглоно” гэх хуулийн заалтыг “Гудамж” төслийнхөн огт тооцоолох байтугай байдаг гэдгийг нь ч мэдээгүй гэлтэй.
Тийм ч учраас хурдны замын зургаа Туулын голдирол дагуу тавихаар төлөвлөсөн биз.
Юутай ч их бүтээн байгуулалтын ажлын үр дүнд ундны усгүй болчихоод хэзээ мөдгүй нийслэлээ нүүлгэх их аян өрнөх вий гэдэгт иргэдийн санаа зовниж байна.
Хэдийгээр “Юмтай хүн лаагаа иднэ үү, луувангаа иднэ үү хамаагүй” гэдэг ч төр, засгийн зүгээс хийж бүтээж буй ажлаараа иргэдийн эрүүл аюулгүй орчинд амьдрах үндсэн эрхийг нь зөрчиж болохгүй гэдгийг сануулах нь зүйтэй биз ээ. Түүгээр ч зогсохгүй үүнээс үүдэн их бүтээн байгуулалт хийгээд иргэдийн эрүүл, аюулгүй амьдралын төлөөх дажин дэгдэхийг үгүйсгэхгүй.
Тиймээс бид дараагийн дугаарууддаа энэ талаар дэлгэрэнгүй мэдээлэл хүргэх болно.
Хэдийгээр тус төслийнхөн трассыг өөрчлөөгүй гэх авч үнэн хэрэгтээ нэгэн мэргэжилтэн нь “Батлагдсан зураг төслийнхөө дагуу ажлаа эхлүүлнэ. Гэхдээ судалгаагаар Туулын эрэг орчимд байгаа хорооллыг дундуур нь таслах шаардлагатай болчихоод байгаа юм. Тиймээс бид холбогдох газруудад нь саналаа хүргүүлчихсэн” гэдэг хариултыг хэвлэлийнхэнд өгсөн. Өөрөөр хэлбэл, тэд трассаа дахин өөрчлөхөөр зүтгүүлж байгаа бололтой. Үүнийг нь ч Байгаль орчин, ногоон хөгжлийн яамны мэргэжилтэн баталсан.
Ийнхүү дахин төлөвлөгөө гаргах гол шалтгаан нь Их тэнгэрээс Зайсангийн ам хүртлэх таван км зам нь Туул голын ойролцоо баригдсан хороолол, хотхонуудын дундуур тавигдах гээд байгаа аж. Зүй нь бол тэрхүү хорооллуудаас илүү нийслэлчүүдийн ундны усны эх үүсвэр хамгийн чухал асуудал болж хувираад байна.
Магадгүй зарим хүн “нийслэл хот хачин сайхан хурдны замтай болох гэж байхад тэр хороолол ямар хамаатай юм бэ” гэх байх. Тэгвэл баригдчихсан хотхоны урд хэсэг, Туул голын хөндийд 400 ширхэг нарс, 1000 ширхэг улиас, 100 ширхэг улиангар, 200 ширхэг хайлаас, 100 ширхэг чацаргана, 200 ширхэг бургас гээд нийт 2000 мод суулгасан байдаг.
Түүнчлэн 827 метр урт 2.6 метр өндөр далан, дотор талд нь давхар 136 метр урт даланг тус тус барьсан байна. Энэ нь хатан Туулын орчны нөлөөлөлд хамгийн хэрэгтэй гэдгийг байгаль орчны мэргэжилтнүүд ч хэлдэг.
Харамсалтай нь одоо төслийнхөн замаа тавихаар зүтгэвэл бүхэл бүтэн таван км газар тарьж ургуулсан бут, сөөг, модыг газрын хөрстэй тэгшилж, Туулын урсгал аажим, аажмаар татарч тасалдахдаа хүрэх биз.
Түүнчлэн Байгаль орчин, ногоон хөгжлийн яамны мэргэжилтний хэлж буйгаар энэхүү зам нь зургийн дагуу бол Туулын яг голдирол дагуу явахаар төлөвлөгдсөн гэнэ. Тэгэхээр ундны усны эх үүсвэрээ сүйтгүүлэн байж хурдны замтай болох шаардлага нийслэлчүүдэд байхгүй.
Түүгээр ч зогсохгүй бүтээн байгуулалт нэрээр нэг ажлыг нөгөөгөөр сүйтгэж, бусад хууль, дүрэм, журмыг зөрчих нь өөрөө хууль бус үйлдэл болж байгаа юм. “Усны сан бүхий газрын эргээс 50 метрээс доошгүй зайд болон гол, мөрний татамд онцгой хамгаалалтын бүс тогтоож, барилга байгууламж барихыг хориглоно” гэх хуулийн заалтыг “Гудамж” төслийнхөн огт тооцоолох байтугай байдаг гэдгийг нь ч мэдээгүй гэлтэй.
Тийм ч учраас хурдны замын зургаа Туулын голдирол дагуу тавихаар төлөвлөсөн биз.
Юутай ч их бүтээн байгуулалтын ажлын үр дүнд ундны усгүй болчихоод хэзээ мөдгүй нийслэлээ нүүлгэх их аян өрнөх вий гэдэгт иргэдийн санаа зовниж байна.
Хэдийгээр “Юмтай хүн лаагаа иднэ үү, луувангаа иднэ үү хамаагүй” гэдэг ч төр, засгийн зүгээс хийж бүтээж буй ажлаараа иргэдийн эрүүл аюулгүй орчинд амьдрах үндсэн эрхийг нь зөрчиж болохгүй гэдгийг сануулах нь зүйтэй биз ээ. Түүгээр ч зогсохгүй үүнээс үүдэн их бүтээн байгуулалт хийгээд иргэдийн эрүүл, аюулгүй амьдралын төлөөх дажин дэгдэхийг үгүйсгэхгүй.
Тиймээс бид дараагийн дугаарууддаа энэ талаар дэлгэрэнгүй мэдээлэл хүргэх болно.
Өглөөний сонин
Б.Төгөлдөр
Б.Төгөлдөр