ХЗДХ-ийн сайд Ц.Нямдоржийг өчигдөр орой 16.00 цагийн үед Тагнуулын ерөнхий газраас байцаалт авахаар дууджээ.
Ямар асуудлаар байцаалт өгсөн, мөн УИХ-ын гишүүн халдашгүй бүрэн эхийн хүрээнд байцаалт мэдүүлэг авсан асуудлаар албаны эх сурвалжаас асуухад “Хуулиараа байцаалт авах эрхтэй. Цагдан хорих, хэрэг үүсгэх эсэх асуудал яригдсан тохиолдолд л УИХ-ын гишүүний халдашгүй дархан эрхийн асуудал яригдана. Түүнээс байцаалт, мэдүүлэг авах эрх бол нээлттэй” гэсэн юм.
Тэгвэл түүнийг сэтгүүлчдийг тагнасан, чагнасан эсэх асуудлаар нь дуудаж байцаалт авах гэсэн боловч тэрбээр байцаалт өгөөгүй гараад явсан гэнэ. Тэрбээр “Та нарын дуудсанаар чинь ирлээ. Гэхдээ байцаалт өгөхгүй” гэж хэлжээ.
Сэтгүүлчдийг тагнасан, чагнасан гэх хэрэгт ТЕГ-аас шалгалт хийж, Нийслэлээс прокурорын газраас гүйцэтгэх ажиллагаа явуулсан цагдаагийн алба хаагчдыг яллагдагчаар татсан талаар мэдээлэл хийсэн юм. Гэхдээ энэ мэдээлэл бүрхэг бөгөөд ямар байгууллагын хэн гэдэг сэтгүүлчийг тагнасан, чагнасан нь тодорхойгүй байгаа юм. Өнөөдрийг хүртэл “би тагнуулсан, дарамтлуулсан” гэх сэтгүүлч гарч ирж, эрх ашгаа хамгаалуулаагүй байгаа юм. Тэгэхээр зохиомол хэрэг ч байж магадгүй хэмээн хардаж буй.
Ер нь сүүлийн үед Ц.Нямдорж сайдыг унагаах гэсэн ажиллагаа хүчтэй явагдаж байгаа гэж хэлж болно. Үндсэндээ улстөрийн тавилттай ээлжит жүжгийн гол “бай” нь сайд болсон юмуу даа гэж харагдахаар.
Түүнийг хууль хүчнийхний салбар хариуцсан сайдынх нь хувьд С.Зориг агсны хэрэгтэй ч холбогдуулан буруутгаж эхэллээ. Яагаад гэвэл УЕП-ын орлогч Г.Эрдэнэбат “Цензургүй яриа” нэвтрүүлэгт орохдоо сайд Ц.Нямдорж руу их дайрсан өнгө аястай мэдээллийг хийсэн юм. Түүнийг хавтаст хэргийг хууль бусаар олж авсан уншсан гэж ярьсан.
Тэгвэл энэ мэдээллийг өчигдөр сайд өөрөө няцаажээ. Тэрбээр “С.Зоригийг хөнөөсөн хэргийн материалтай танилцаагүй. Уг хэрэг дээр ажилласан өмгөөлөгч нар асар их дарамтан дунд ажилласнаа ярьсан. Энэ тухай тэмдэглэлүүд тагнуулын байгууллагад хадгалагдаж байгаа. Шүүх хурал ийм байдалтай болж, мэтгэлцэх зарчим алдагдсан. Уг хэргийг мөрдөн шалгах ажиллагааг прокурорын байгууллага толгойлсон нь бүх алдааны суурь болсон. Г.Эрдэнэбат бол прокурор ч биш. Их сургуулийн багш байж байгаад танил талаараа ерөнхий прокурорын орлогч болчихсон. Мэргэжлийн үүднээс харвал их инээдтэй зүйл ярьсан. Жишээ нь Б.Булганыг энэ хэргийн хамжигч байсан гэсэн. Хөөн хэлэлцэх хугацаа нь дууссан учраас хэргийг хэрэгсэхгүй болгосон гэж байгаа юм. Гэтэл Б.Булганыг яллагдагчаар татаж байцааж байна гэдэг дүгнэлт гаргасныг харлаа. Энэ хэргийн хамжигч юм бол яагаад олон сар хорьчихоод сүүлд нь хөөн хэлэлцэх хугацаа дууссан гэж хэргийг хэрэгсэхгүй болгочихоод одоо яллагдагчаар татаж байгаа юм бэ. Энэ нэвтрүүлгийг үзээд харамссан. 1937 оны үйл явдал амилах гээд байгаад харамсч байна. Монголд энэ мэт адал балмад явдал гаргуулахгүйн төлөө байдаг бүхнээрээ дэнчин тавина. Намайг замаасаа зайлуулах нь зарчим хүний хувьд нэн тэргүүний асуудал болоод буй учраас сүрдүүлж байх шиг байна” гэж ярьсан.
Үүнээс харахад сайдтай прокурорын байгууллага дайсагнаж эхэлсэн мэт харагдаад байна. Яагаад гэвэл прокурорын байгууллага салбарын сайдын чиг үүрэгт хамаарахгүй дээрээсээ босоо удирдлагатай болохоор мэдээлэл хийж байгаа прокурорууд сайдаас айхгүй, айх ч эмээх ч хэрэггүй юм. Яагаад гэвэл ард талд нь найдвартай “хамгаалалт” байгаа учраас тэгж хамаагүй халдаж байх шиг.
О.Сайхан
Оллоо.mn
Ямар асуудлаар байцаалт өгсөн, мөн УИХ-ын гишүүн халдашгүй бүрэн эхийн хүрээнд байцаалт мэдүүлэг авсан асуудлаар албаны эх сурвалжаас асуухад “Хуулиараа байцаалт авах эрхтэй. Цагдан хорих, хэрэг үүсгэх эсэх асуудал яригдсан тохиолдолд л УИХ-ын гишүүний халдашгүй дархан эрхийн асуудал яригдана. Түүнээс байцаалт, мэдүүлэг авах эрх бол нээлттэй” гэсэн юм.
Тэгвэл түүнийг сэтгүүлчдийг тагнасан, чагнасан эсэх асуудлаар нь дуудаж байцаалт авах гэсэн боловч тэрбээр байцаалт өгөөгүй гараад явсан гэнэ. Тэрбээр “Та нарын дуудсанаар чинь ирлээ. Гэхдээ байцаалт өгөхгүй” гэж хэлжээ.
Сэтгүүлчдийг тагнасан, чагнасан гэх хэрэгт ТЕГ-аас шалгалт хийж, Нийслэлээс прокурорын газраас гүйцэтгэх ажиллагаа явуулсан цагдаагийн алба хаагчдыг яллагдагчаар татсан талаар мэдээлэл хийсэн юм. Гэхдээ энэ мэдээлэл бүрхэг бөгөөд ямар байгууллагын хэн гэдэг сэтгүүлчийг тагнасан, чагнасан нь тодорхойгүй байгаа юм. Өнөөдрийг хүртэл “би тагнуулсан, дарамтлуулсан” гэх сэтгүүлч гарч ирж, эрх ашгаа хамгаалуулаагүй байгаа юм. Тэгэхээр зохиомол хэрэг ч байж магадгүй хэмээн хардаж буй.
Ер нь сүүлийн үед Ц.Нямдорж сайдыг унагаах гэсэн ажиллагаа хүчтэй явагдаж байгаа гэж хэлж болно. Үндсэндээ улстөрийн тавилттай ээлжит жүжгийн гол “бай” нь сайд болсон юмуу даа гэж харагдахаар.
Түүнийг хууль хүчнийхний салбар хариуцсан сайдынх нь хувьд С.Зориг агсны хэрэгтэй ч холбогдуулан буруутгаж эхэллээ. Яагаад гэвэл УЕП-ын орлогч Г.Эрдэнэбат “Цензургүй яриа” нэвтрүүлэгт орохдоо сайд Ц.Нямдорж руу их дайрсан өнгө аястай мэдээллийг хийсэн юм. Түүнийг хавтаст хэргийг хууль бусаар олж авсан уншсан гэж ярьсан.
Тэгвэл энэ мэдээллийг өчигдөр сайд өөрөө няцаажээ. Тэрбээр “С.Зоригийг хөнөөсөн хэргийн материалтай танилцаагүй. Уг хэрэг дээр ажилласан өмгөөлөгч нар асар их дарамтан дунд ажилласнаа ярьсан. Энэ тухай тэмдэглэлүүд тагнуулын байгууллагад хадгалагдаж байгаа. Шүүх хурал ийм байдалтай болж, мэтгэлцэх зарчим алдагдсан. Уг хэргийг мөрдөн шалгах ажиллагааг прокурорын байгууллага толгойлсон нь бүх алдааны суурь болсон. Г.Эрдэнэбат бол прокурор ч биш. Их сургуулийн багш байж байгаад танил талаараа ерөнхий прокурорын орлогч болчихсон. Мэргэжлийн үүднээс харвал их инээдтэй зүйл ярьсан. Жишээ нь Б.Булганыг энэ хэргийн хамжигч байсан гэсэн. Хөөн хэлэлцэх хугацаа нь дууссан учраас хэргийг хэрэгсэхгүй болгосон гэж байгаа юм. Гэтэл Б.Булганыг яллагдагчаар татаж байцааж байна гэдэг дүгнэлт гаргасныг харлаа. Энэ хэргийн хамжигч юм бол яагаад олон сар хорьчихоод сүүлд нь хөөн хэлэлцэх хугацаа дууссан гэж хэргийг хэрэгсэхгүй болгочихоод одоо яллагдагчаар татаж байгаа юм бэ. Энэ нэвтрүүлгийг үзээд харамссан. 1937 оны үйл явдал амилах гээд байгаад харамсч байна. Монголд энэ мэт адал балмад явдал гаргуулахгүйн төлөө байдаг бүхнээрээ дэнчин тавина. Намайг замаасаа зайлуулах нь зарчим хүний хувьд нэн тэргүүний асуудал болоод буй учраас сүрдүүлж байх шиг байна” гэж ярьсан.
Үүнээс харахад сайдтай прокурорын байгууллага дайсагнаж эхэлсэн мэт харагдаад байна. Яагаад гэвэл прокурорын байгууллага салбарын сайдын чиг үүрэгт хамаарахгүй дээрээсээ босоо удирдлагатай болохоор мэдээлэл хийж байгаа прокурорууд сайдаас айхгүй, айх ч эмээх ч хэрэггүй юм. Яагаад гэвэл ард талд нь найдвартай “хамгаалалт” байгаа учраас тэгж хамаагүй халдаж байх шиг.
О.Сайхан
Оллоо.mn