Засгийн газрыг огцруулах саналыг хэлэлцсэн УИХ-ын Төрийн байгуулалтын байнгын хорооны хуралдаан дээр Д.Эрдэнэбат гишүүн танхимд тойрч суусан МАН-ынхыг ийн тавлаж байна. “Н.Алтанхуягийн хэлснийг та нарт сануулъя. Тэр цөөнх нь бус олонхи нь засгаа унагаадаг юм байна гэж хэлээд ажлаа өгсөн. Танай Засгийн газрын уналтад АН хамаагүй шүү” гэж. Үнэхээр ч АН-ынхан биш Засгийн газрын бүрэлдэхүүнд орж, эрх мэдэлд хүрч чадаагүй Ардын намын гишүүд л засгаа унагаахаар зүтгэж байгаа нь үнэн билээ. Жил л болж байгаа Засгийн газраас “амлалтаа биелүүлсэнгүй” хэмээн ял асуух нь зүйд нийцэхгүй. “60 тэрбумын бичлэг” бодитой эсэхийг хуулийн байгууллага эцэслэн тогтоогоогүй байхад улс төрийн ял тулгах нь шударга ёсонд нийцэхгүй. Гэхдээ, Ц.Сандуй бүх хариуцлагыг үүрч, хэл амыг өөртөө наагаад албан тушаалаа өгөхөөр шийджээ.
Тэрбээр МАН-ын дарга М.Энхболд болон Удирдах зөвлөлийн хуралд “Нийслэлийн МАН-ын даргын албаа, НИТХ-ын даргын ажлаа өгье” гээд хүсэлтээ бичээд өчигдөр очсон байна. Ц.Сандуй 2016 оны сонгуулийн үеэр ажлаа өгөх хүсэлтээ намдаа тавьж байсан тухайг уржигдар гишүүд Төрийн байгуулалтын байнгын хорооны хуралдаан дээр ч хэлсэн байдаг юм.
Тухайн үед нь одоогийн МАН-ын генсек Д.Амарбаясгалан “Хотын намаа удирдаад сонгуульдаа ор. Зүтгэ” гээд болиулсан гэдэг. Дараагаар нь 2017 оны Ерөнхийлөтийн сонгуулийн өмнө Ц.Сандуй, “Би албан тушаалаа өгөхгүй бол намын нэр хүндэд сэвтэй байна. Үнэн мөн нь тогтоогдсоны дараа ажилдаа буцаж ирье” гэж намынхандаа хэлсэн байдаг. Тэгэхэд нь бас л “Хэрэггүй. Ажлаа хий” гээд буцаасан байдаг байна.
Ямартай ч тэрбээр тамгаа авч зугтдаг, сандал ширээнээсээ зууралддаг хүн биш гэдгээ өчигдөр нотолж Удирдах зөвлөлдөө ажлаа өгөх хүсэлтээ гаргажээ. Тэрбээр төр, засгийн тогтвортой байдлыг хүсч, Ардын намд, Засгийн газарт амлалтаа бүрэн биелүүлэх боломжийг олгохын тулд 60 тэрбумын эвлүүлэгтэйгээ хамт намаасаа түр холдож байгаа нь энэ.
МАН-ын дарга М.Энхболд нийслэлийн долоон дүүрэгт Ерөнхийлөгчийн сонгуулиар ялагдсан. Засгийн газрын эргэж буцсан шийдвэрүүд, татварын нэмэгдлүүд, хүүхэн чангаасан, бохь зажилсан, боорцог мэрсэн үйлдлүүд дээр нэмж дүүргүүдэд хэрэгжсэн ажилд иргэдийн л тавьсан дүн. Бас Х.Баттулга, С.Ганбаатар нарын рейтинг өндөр байснаас гадна олон нийт МАН-д хяналт хэрэгтэй гэж бодсноос М.Энхболдыг УИХ-ын даргаар нь үлдээсэн биз. Шалтаг тоочвол, шалтгаан нэрлэвэл олон ч гэсэн Ц.Сандуй төрийн тэргүүний сонгуульд намын даргаа ялуулж чадаагүй буруутай. 90 жилийн түүхтэй МАН-ынхаа, нийт гишүүдийнхээ өмнө улс төрийн хариуцлагаа үүрч, ганцаараа Нийслэлийн МАН-ын хорооны даргын албан тушаалаа өгөхөөр шийджээ.
Өнөөдөр хэлтэй, амтай бүхэн хууль хүчнийхнийг МАН-д үйлчилж байгаа гэж ярьж байна. Засгийн газар, хууль тогтоох дээд байгууллагадаа захирагддаггүй хууль хяналтын байгууллага гэж юу байх билээ. Ийм энгийн логикийг улс төрийн өнцгөөр тайлбарлаж, МАН хэлмэгдүүлж байна, өөрсдийгөө хамгаалуулж байна хэмээн МАН-ыг ч, хуулийн байгууллагын албан хаагчдыг ч АН-ынхан гүтгэж байна. Энэ нөхцөлд Ц.Сандуй НИТХ-ын даргын албаа өгч байгаа нь зөв ч байж мэднэ. Төрд хашиж байгаа албан тушаалаа өгчихвөл хардлагаас намаа ч, хуулийнхныг ч холдуулна. Бас хуулийн хамгаалалтгүй болж байгаад шалгуулбал АТГ-ынхан, цагдаа, прокурорынхон арай зоригтой ажиллах биз дээ. Эцсийн эцэст, АН-ынхны дэлгэсэн “60 тэрбумын бичлэг” гэдэг зүйл эвлүүлэг үү, бодит уу. Бодитой бол биелэсэн үү гэдэг л хамгийн чухал. Үүнийг хуулийн байгууллага л тогтооно. Харин Ц.Сандуй хуулийн байгууллагадаа итгэж бүх албан тушаалаа МАН-даа буцааж өгч байгаад шалгуулах гэж байна. Тэр сандал ширээнийхээ ард хуулийнхныг жижгэрүүлээд суувал суух л байсан биз. Түүнд намынхаа нэр хүндийг хайрлах, иргэдийнхээ итгэлийг тээж явах, хуульт ёсыг дээдлэх сэтгэл байгаа нь сайн.
Ц.Сандуйгийн энэ шийдвэрийг МАН алсаа бодоод хүлээж авах ёстой. Өөрсдөө “АН засаглаж чаддаггүй, МАН жагсч чаддаггүй” гэдэг хэллэгийг гаргасан биз дээ. Энэ хэлц эсрэгээрээ эргэж, МАН-ын 2016 оны УИХ, орон нутгийн сонгуульд барьж орсон мөрийн хөтөлбөр хэрэгжихгүй нурах дээрээ тулаад байна. Засгийн газар огцорч, бодлогоо дахин өөрчилж, төрийн албыг дахин халаа сэлгээгээр самрах дээрээ тулаад байна. Сэлэм эргүүлж намаа булааж, засгаа унагаасан нөхөд бүгдийг шинээр эхлэхээр хугацаа алдахаас гадна өнөөдрөөс илүүг бүтээхгүй биз. Угаасаа ийм л байдаг.
Төр ийм тогтворгүй, өнөөдөр ажил ярьсан хүн нь маргааш байхгүй болчихоод байвал гаднынхан Монгол Улстай хөрөнгө оруулалтын талаар ярина гэдэг юу л бол. Өнөөдрийн Засгийн газар ажлаа аваад жил л болж байна. Энэ хугацаанд эдийн засаг өсөлттэй гарч, ямар ч байсан гал алдахгүй боллоо. Цаана нь амлалтаа хэрэгжүүлэх, ажлаа хийх гурван жил байна. Ирэх 2018 онд Чингис бондын өр болох АН-ын үлдээсэн “өглөг” 580 сая ам.долларыг төлөх ёстой. Сургууль, цэцэрлэг, эмнэлгийн томоохон бүтээн байгуулалтыг эхлүүлэх, ажлын байр нэмэх, алдагдлаас ашиг руу хөтлөх цаг хугацаа дөхөж байна. Энэ эрчийг сулруулахгүй тулд засаг, төрийн тогтвортой байдлыг хангахын тулд Ц.Сандуй өөрөөрөө туг тахиж байгаа бололтой. Шийртэй эр юм.
Р.Төгс