Суварга бүтээх нь буян ч гэлээ хүүхдийн эмнэлэг байгуулах нь түүнээс хувь илүү хэмээн хэлсэн байдаг. Яг үүн шиг албан байгууллага, компаниуд энд тэнд хөшөө, суварга босгож хадаг уяж байхаар нийгэмд шаардлагатай байгаа зүйлд нь хувь нэмэр оруулбал яасан юм бэ гэсэн санаа нэмэрлэе.
Тухайлбал, Монголд хорт хавдрын өвчлөл жил ирэх бүр өсөн нэмэгдэж байна. Ялангуяа элэгний хорт хавдрын өвчлөл нэмэгдэж байгаа нь нийгмийн тулгамдсан асуудлын нэг болоод байгааг эмч, мэргэжилтнүүд сануулж буй. Харин эдгээр хорт хавдартай болон бусад хүнд өвчтэй иргэдийн хувьд эмнэлгийн хүрэлцээ тулгамдсан асуудлын нэг болчихоод байна.
Тухайлбал, хорт хавдартай иргэдийн хувьд хөнгөвчлөх эмчилгээний тасаг гэдэг орон гэрээс нь өөрцгүй. Нэгэнт найдваргүй болсон өвчтнүүдийг энд байлгаж, амьдралынх нь үлдсэн хугацааг итгэл, найдвар, гэрэл гэгээтэй өнгөрүүлэхэд эмч, ажилчид тусалдаг. Хэдийгээр эдгэршгүй хүнд өвчнөөр шаналж байгаа ч тухайн өвчтөнд амьдралынх нь хором мөч бүхэн үнэ цэнэтэй. Хэзээ нэгэн цагт энэ хорвоогоос явна гэдгээ мэдэж байгаа боловч тэд эмнэлгийн орчинд, эмчилгээ, асаргааны тусламж авах нь тухайн өвчтөн болон тэдний ар гэрийнхэнд чухал зүйл гэдэг нь хэнд ч ойлгомжтой.
Дэлхий дахинд хөнгөвчлөх тусламж, үйлчилгээ үүсээд удаагүй. Анагаах ухааны бусад салбарыг бодвол харьцангуй залуу, 30 орчим жилийн түүхтэй ажээ. Харин манай улсын хувьд ердөө 10 гаруй жилийн өмнөөс л үүссэн байна. Тодруулбал, ХСҮТ- ийн Хөнгөвчлөх эмчилгээний тасаг 1999 онд тухайн үед тус эмнэлгийн захирал байсан н.Энхтайван гэдэг хүний санаачилгаар “Соросын сан” -гийн тусламжтайгаар байгуулж байсан аж.
Тухайн үед 10 ор, хоёр эмч, таван сувилагчтайгаар үйл ажиллагаагаа явуулж эхэлсэн байна.
Мэдээж, ямар ч өвчтөн гэр бүлийн гишүүний хувьд тодорхой үүрэг хариуцлага хүлээсэн хүн байдаг. Энэ нь алдагдаад ирэх үед гэр бүлийнхний, өвчтөний зовиур зовлонг хөнгөвчлөх үүднээс тус тасгийн эмч, ажилчид тусалдаг юм байна. Хэдийгээр хоногоо хүлээх гэж хэлэх нь муухай, харгис хэрцгий мэт боловч үлдсэн хугацаанд сэтгэл санааг нь тайван байлгаж, хийх юмаа гүйдэлдүүлсэн, ар гэрийнхэн нь ч сэтгэл санааг нь бэлтгэж үлдсэн хэд хоногт нь амгалан тайван, өвчиң зовиургүй байлгасан шүү гэх сэтгэгдэл үлдээхийн төлөө тэд ажилладаг аж. Харамсалтай нь, энэ бүх тусламж үйлчилгээг бүрэн гүйцэд хүргэж чадахгүй байгаад асуудлын гол нь оршиж байна.
Тогтвортой үйл ажиллагаатай, байнгын үйлчилгээ үзүүлж буй эмнэлэг нь ХСҮТ. Тус тасаг одоогийн байдлаар ердөө 20 хүрэхгүй хүнд үйлчилж байхад цаана нь хэчнээн мянган хүн энэ зовиур шаналгаа, өвчин зовлонтойгоо байсаар хорвоог орхиж байгаа бол. Ялангуяа хөдөө орон нутгийн өвчтөнүүдийн хувьд байдал бүр ч хүнд. Тухайлбал, Төв аймгийн Зуунмод сумын нэгдсэн эмнэлэгт байх тасаг ердөө хоёрхон ортой. Гэтэл аймгийн хэмжээнд нийт 360 гаруй хорт хавдартай өвчтөн бүртгэлтэй байдаг аж.
Нэг өвчтөн 10 хоног эмнэлгийн тусламж, үйлчилгээ аваад гарна. Нөгөө нь зөрөөд хэвтэнэ. Энэ маягаар нөөц бололцоондоо тулгуурлан үйлчилж байгаа ч хамрах хүрээ дэндүү чамлалттай. Эмнэлэгт хэвтэх гэж хоёр жил хүлээгээд хорвоог орхисон хүн ч бий. Тэгэхээр хорт хавдартай өвчтнүүдийн хувьд гэртээ зовж, шаналсаар хорвоог орхихоос өөр сонголтгүй болж байна. Хэдийгээр ХСҮТ өвчтнүүдэд хүрч, ажиллахыг чармайж байгаа ч тэдний нөөц бололцоо нь хаана ч хүрэлцэхгүй.
Тэгэхээр энд, тэнд хөшөө, суварга босгож, хадаг уяж орхиж байхаар нийгэмдээ илүү бодитой хувь нэмрээ оруулбал яасан юм бэ. Компаниуд, албан байгууллагууд нийгмийн хариуцлагаа ухамсарлаж, аль нэгэн сум, орон нутаг, эмнэлэгт нэн шаардлагатай байгаа тасгийг нь тохижуулах, цаашилбал шинээр байгуулахад хувь нэмрээ оруулбал тэр жинхэнэ бодит хувь нэмэр болно.
Монголын мэдээ
Х.Өнөржаргал
Тухайлбал, Монголд хорт хавдрын өвчлөл жил ирэх бүр өсөн нэмэгдэж байна. Ялангуяа элэгний хорт хавдрын өвчлөл нэмэгдэж байгаа нь нийгмийн тулгамдсан асуудлын нэг болоод байгааг эмч, мэргэжилтнүүд сануулж буй. Харин эдгээр хорт хавдартай болон бусад хүнд өвчтэй иргэдийн хувьд эмнэлгийн хүрэлцээ тулгамдсан асуудлын нэг болчихоод байна.
Тухайлбал, хорт хавдартай иргэдийн хувьд хөнгөвчлөх эмчилгээний тасаг гэдэг орон гэрээс нь өөрцгүй. Нэгэнт найдваргүй болсон өвчтнүүдийг энд байлгаж, амьдралынх нь үлдсэн хугацааг итгэл, найдвар, гэрэл гэгээтэй өнгөрүүлэхэд эмч, ажилчид тусалдаг. Хэдийгээр эдгэршгүй хүнд өвчнөөр шаналж байгаа ч тухайн өвчтөнд амьдралынх нь хором мөч бүхэн үнэ цэнэтэй. Хэзээ нэгэн цагт энэ хорвоогоос явна гэдгээ мэдэж байгаа боловч тэд эмнэлгийн орчинд, эмчилгээ, асаргааны тусламж авах нь тухайн өвчтөн болон тэдний ар гэрийнхэнд чухал зүйл гэдэг нь хэнд ч ойлгомжтой.
Дэлхий дахинд хөнгөвчлөх тусламж, үйлчилгээ үүсээд удаагүй. Анагаах ухааны бусад салбарыг бодвол харьцангуй залуу, 30 орчим жилийн түүхтэй ажээ. Харин манай улсын хувьд ердөө 10 гаруй жилийн өмнөөс л үүссэн байна. Тодруулбал, ХСҮТ- ийн Хөнгөвчлөх эмчилгээний тасаг 1999 онд тухайн үед тус эмнэлгийн захирал байсан н.Энхтайван гэдэг хүний санаачилгаар “Соросын сан” -гийн тусламжтайгаар байгуулж байсан аж.
Тухайн үед 10 ор, хоёр эмч, таван сувилагчтайгаар үйл ажиллагаагаа явуулж эхэлсэн байна.
Мэдээж, ямар ч өвчтөн гэр бүлийн гишүүний хувьд тодорхой үүрэг хариуцлага хүлээсэн хүн байдаг. Энэ нь алдагдаад ирэх үед гэр бүлийнхний, өвчтөний зовиур зовлонг хөнгөвчлөх үүднээс тус тасгийн эмч, ажилчид тусалдаг юм байна. Хэдийгээр хоногоо хүлээх гэж хэлэх нь муухай, харгис хэрцгий мэт боловч үлдсэн хугацаанд сэтгэл санааг нь тайван байлгаж, хийх юмаа гүйдэлдүүлсэн, ар гэрийнхэн нь ч сэтгэл санааг нь бэлтгэж үлдсэн хэд хоногт нь амгалан тайван, өвчиң зовиургүй байлгасан шүү гэх сэтгэгдэл үлдээхийн төлөө тэд ажилладаг аж. Харамсалтай нь, энэ бүх тусламж үйлчилгээг бүрэн гүйцэд хүргэж чадахгүй байгаад асуудлын гол нь оршиж байна.
Тогтвортой үйл ажиллагаатай, байнгын үйлчилгээ үзүүлж буй эмнэлэг нь ХСҮТ. Тус тасаг одоогийн байдлаар ердөө 20 хүрэхгүй хүнд үйлчилж байхад цаана нь хэчнээн мянган хүн энэ зовиур шаналгаа, өвчин зовлонтойгоо байсаар хорвоог орхиж байгаа бол. Ялангуяа хөдөө орон нутгийн өвчтөнүүдийн хувьд байдал бүр ч хүнд. Тухайлбал, Төв аймгийн Зуунмод сумын нэгдсэн эмнэлэгт байх тасаг ердөө хоёрхон ортой. Гэтэл аймгийн хэмжээнд нийт 360 гаруй хорт хавдартай өвчтөн бүртгэлтэй байдаг аж.
Нэг өвчтөн 10 хоног эмнэлгийн тусламж, үйлчилгээ аваад гарна. Нөгөө нь зөрөөд хэвтэнэ. Энэ маягаар нөөц бололцоондоо тулгуурлан үйлчилж байгаа ч хамрах хүрээ дэндүү чамлалттай. Эмнэлэгт хэвтэх гэж хоёр жил хүлээгээд хорвоог орхисон хүн ч бий. Тэгэхээр хорт хавдартай өвчтнүүдийн хувьд гэртээ зовж, шаналсаар хорвоог орхихоос өөр сонголтгүй болж байна. Хэдийгээр ХСҮТ өвчтнүүдэд хүрч, ажиллахыг чармайж байгаа ч тэдний нөөц бололцоо нь хаана ч хүрэлцэхгүй.
Тэгэхээр энд, тэнд хөшөө, суварга босгож, хадаг уяж орхиж байхаар нийгэмдээ илүү бодитой хувь нэмрээ оруулбал яасан юм бэ. Компаниуд, албан байгууллагууд нийгмийн хариуцлагаа ухамсарлаж, аль нэгэн сум, орон нутаг, эмнэлэгт нэн шаардлагатай байгаа тасгийг нь тохижуулах, цаашилбал шинээр байгуулахад хувь нэмрээ оруулбал тэр жинхэнэ бодит хувь нэмэр болно.
Монголын мэдээ
Х.Өнөржаргал