УИХ-ын гишүүн, ХҮН-ын дарга С.Ганбаатар “Үнэнээ хэлэх мөч” нэвтрүүлэгт оролцож, гадаадад сургууль төгсөөгүй тухайгаа үнэнээр нь өчсөн. Үнэнд гүйцэгдэж, үсээ илж суусан эрхэм гишүүнд ядаж ганц ч диплом байхгүй болж таарсан байх, сүүлдээ. Эсвэл ганц “юм” байгаа ч гэл үү, юу билээ. Олон сургуульд сурч байгаад гарсан, сурах гэж байсан ч гэл үү. Толгой эргэмээр олон гадаад, дотоодын их, дээд сургуулийн нэр хэлээд, сурсан, сураагүй гээд байхаар дипломгүй ч юм уу, дипломтай ч юм уу мэдэхээ болиод байна.
Харин түүний сургууль төгссөн, төгсөөгүйг нэг хэсэгтээ л цахим сүлжээгээр хэлэлцсэний дараа гэнэт МАН-ын гишүүд “Диплом аян”-ыг эхлүүлэх нь тэр. Зарим гишүүд нь дипломынхоо зургийг оруулаад л. “Шилэн” Цогоо, Ё.Отгонбаяр гишүүн гээд хэд хэдэн хүн дипломоо үзүүлж, гадаад, дотоодод сургууль төгссөн гэдгээ баталж эхэллээ.
Улмаар УИХ-ын гишүүдээс авахуулаад нийслэл, дүүрэгт ажиллаж байгаа нөхдүүдийг дипломоо үзүүлэхийг уриалсан. Харин энэ аянд нэгдэж, дипломоо үзүүлж байгаа хүмүүс тийм ч их биш байх шиг байна. Зарим нь ч яршиг гэж тээр шааж байгаа байх. Зарим нь ч үзүүлэхээсээ ичиж байж болох. Бүр нөгөө хэсэгт нь үзүүлэх диплом байхгүй ч байж мэднэ. Ямар ч байсан аян хүчтэй өрнөөгүй л байна. Ер нь бол ийм аян өрнүүлэх нъ зүйтэй. Өнөөдөр Монголд цэвэрлэгчээр ажиллах хүнээс дээд сургуулийн диплом шаардаад байгаа. Дэлгүүрийн худалдагч хийхийн тулд 2-3 гадаад хэлтэй байх ёстой гэсэн шаардлага ч байдаг. Ер нь ажил орохын тулд өндөр шалгуур давах хүндхэн даваатай шүү дээ. Тийм байтал бүхэл бүтэн улс орны “жолоог” атгаж яваа хүмүүс яагаад ямар ч шалгуургүй байх ёстой гэж.
Төрийн ажил гэдэг цэвэрлэгч, худалдагч авахаас бага шалгууртай байх ёстой юм уу. Үгүй биз дээ. Манайхны зарим нь эх орноо гэсэн сэтгэлтэй л байвал сургууль төгссөн төгсөөгүй нь хамаагүй гэж ярих гээд байгаа. Тийм байж таарахгүй. Харин ч төрийн ажил хийж байгаа хүмүүс боловсрол мэдлэгтэй, чадвартай, туршлагатай байх ёстой. Заавал гадаадад сургууль төгссөн байх нь ч юу юм. Монголдоо ч болов дээд боловсрол эзэмшээд, боловсорсон байх ёстой шүү дээ. Гэтэл өнөөдөр манай УИХ-ын гишүүдээс эхлээд сургууль төгсөөгүй, дипломгүй гарууд байж л байна. Нийслэл, дуүргийн хэмжээнд ч дээд боловсролгүй гарууд тууж явдаг гэнэ билээ. Нөгөө “нам дагаад ам тосдож” яваа боловсролгүй харанхуй гарууд шүү дээ. Нам гэхээрээ л хэнийг ч хамаагүй албан тушаалд аваачиж тавьдаг байж болохгүй.
Хоёр том нам гэхэд л хамгаалагч, жолооч байсан төрийн ажлын туршлагагүй, боловсролгүй гаруудыг даргын суудалд аваачаад тавьчихсан жишээ зөндөө л байна. Хэн хүнгүй л амны зугаа болгон ярьж байна. Тийм болохоор энэ мэт боловсролгүй дарга нарын үнэн мөнийг ил болгоход “Диплом аян” их хэрэгтэй байгаа юм. Тийм болохоор МАН-ынхан энэ аянаа жаахан идэвхжүүлээд өгөх хэрэгтэй. Одооноос нэр заачихгүй юу. Их хурлын 76-гаас эхлээд нэр заагаад, дипломыг нь олон нийтэд үзүүлэх хэрэгтэй. Бараг бүгдээрээ л гадаадад сургууль төгссөн, өндөр боловсролтой, олон хэлтэй гээд л байдаг. Яг яс юман дээрээ “Босоо” Ганбаа шиг юм болж магадгүй л юм. Ер нь энэ төрд үнэн хэлдэг хүн байх биш. Дипломыг нь, төгссөн сургуулийнх нь захирлын гарын үсэг, тамга тэмдэг, бүр яамны баталгаажсан бичигтэй нь үзэж байж л итгэхгүй бол горьгүй нь.
Харин түүний сургууль төгссөн, төгсөөгүйг нэг хэсэгтээ л цахим сүлжээгээр хэлэлцсэний дараа гэнэт МАН-ын гишүүд “Диплом аян”-ыг эхлүүлэх нь тэр. Зарим гишүүд нь дипломынхоо зургийг оруулаад л. “Шилэн” Цогоо, Ё.Отгонбаяр гишүүн гээд хэд хэдэн хүн дипломоо үзүүлж, гадаад, дотоодод сургууль төгссөн гэдгээ баталж эхэллээ.
Улмаар УИХ-ын гишүүдээс авахуулаад нийслэл, дүүрэгт ажиллаж байгаа нөхдүүдийг дипломоо үзүүлэхийг уриалсан. Харин энэ аянд нэгдэж, дипломоо үзүүлж байгаа хүмүүс тийм ч их биш байх шиг байна. Зарим нь ч яршиг гэж тээр шааж байгаа байх. Зарим нь ч үзүүлэхээсээ ичиж байж болох. Бүр нөгөө хэсэгт нь үзүүлэх диплом байхгүй ч байж мэднэ. Ямар ч байсан аян хүчтэй өрнөөгүй л байна. Ер нь бол ийм аян өрнүүлэх нъ зүйтэй. Өнөөдөр Монголд цэвэрлэгчээр ажиллах хүнээс дээд сургуулийн диплом шаардаад байгаа. Дэлгүүрийн худалдагч хийхийн тулд 2-3 гадаад хэлтэй байх ёстой гэсэн шаардлага ч байдаг. Ер нь ажил орохын тулд өндөр шалгуур давах хүндхэн даваатай шүү дээ. Тийм байтал бүхэл бүтэн улс орны “жолоог” атгаж яваа хүмүүс яагаад ямар ч шалгуургүй байх ёстой гэж.
Төрийн ажил гэдэг цэвэрлэгч, худалдагч авахаас бага шалгууртай байх ёстой юм уу. Үгүй биз дээ. Манайхны зарим нь эх орноо гэсэн сэтгэлтэй л байвал сургууль төгссөн төгсөөгүй нь хамаагүй гэж ярих гээд байгаа. Тийм байж таарахгүй. Харин ч төрийн ажил хийж байгаа хүмүүс боловсрол мэдлэгтэй, чадвартай, туршлагатай байх ёстой. Заавал гадаадад сургууль төгссөн байх нь ч юу юм. Монголдоо ч болов дээд боловсрол эзэмшээд, боловсорсон байх ёстой шүү дээ. Гэтэл өнөөдөр манай УИХ-ын гишүүдээс эхлээд сургууль төгсөөгүй, дипломгүй гарууд байж л байна. Нийслэл, дуүргийн хэмжээнд ч дээд боловсролгүй гарууд тууж явдаг гэнэ билээ. Нөгөө “нам дагаад ам тосдож” яваа боловсролгүй харанхуй гарууд шүү дээ. Нам гэхээрээ л хэнийг ч хамаагүй албан тушаалд аваачиж тавьдаг байж болохгүй.
Хоёр том нам гэхэд л хамгаалагч, жолооч байсан төрийн ажлын туршлагагүй, боловсролгүй гаруудыг даргын суудалд аваачаад тавьчихсан жишээ зөндөө л байна. Хэн хүнгүй л амны зугаа болгон ярьж байна. Тийм болохоор энэ мэт боловсролгүй дарга нарын үнэн мөнийг ил болгоход “Диплом аян” их хэрэгтэй байгаа юм. Тийм болохоор МАН-ынхан энэ аянаа жаахан идэвхжүүлээд өгөх хэрэгтэй. Одооноос нэр заачихгүй юу. Их хурлын 76-гаас эхлээд нэр заагаад, дипломыг нь олон нийтэд үзүүлэх хэрэгтэй. Бараг бүгдээрээ л гадаадад сургууль төгссөн, өндөр боловсролтой, олон хэлтэй гээд л байдаг. Яг яс юман дээрээ “Босоо” Ганбаа шиг юм болж магадгүй л юм. Ер нь энэ төрд үнэн хэлдэг хүн байх биш. Дипломыг нь, төгссөн сургуулийнх нь захирлын гарын үсэг, тамга тэмдэг, бүр яамны баталгаажсан бичигтэй нь үзэж байж л итгэхгүй бол горьгүй нь.
Монголын мэдээ
Н.Пунцагболд
Н.Пунцагболд