Манайд замын түгжрэл гэж бүгдийг бухимдуулсан нэг асуудал байдаг. Энэ асуудлыг гадны улс орнууд ялангуяа европын орнууд зам, хот байгуулалтаа  зөв шийдвэрлэснээр зохицуулдаг. Харин азийн орнууд хүн ам, нягтаршил ихтэй ч давхар зам барихаас гадна нийтийн тээврийн чиглэлийг сайжруулснаар шийдэж болдогийг харуулсан байдаг.

Харин манайд бүх зүйлс эсрэгээрээ харин ч нийтийн тээвэр нь өөрөө замын түгжрэл үүсгэх гол хүчин зүйл болсоор байна. Тодруулбал, манай төв замаар том том автобусууд ар араасаа эгнэж зогсчихдог. Эсвэл 3-р эгнээнээс 1-р эгнээ рүү шилжих гэж бүх эгнээг хаадаг. Ингээд л хэдэн минут үргэлжлэх түгжрэлийг бий болгодог. Түүнээс нь болоод дараагийн уулзвар дээр, түүний дараагийн уулзвар дээр түгжрэлүүд үүсдэг. Энэ бол Улаанбаатар хотын бодит байдал.

Үүнийг хэрхэн шийдэх, түгжрэлийг хэрхэн багасгах болох вэ. Энгийн жишээ байна. Юу вэ гэвэл Нийтийн тээврийн нэг чиглэлд явж байгаа автобуснуудын тоог цөөрүүлэх, заримыг нь бүр хасах, явах чиглэлийг уртасгах, зарим хэсэгт богиносгох зэрэг арга хэмжээг авч болохоор байна.

Энд автобус нэмэх тухай огтхон ч дурдаагүй гэдгийг сануулъя. Манай урд хөршийн Шиньжин, Хонгконг зэрэг хотуудад нийтийн тээврийн явах чиглэлийг уртасгах байдлаар шийдвэрлэжээ. Ингэхдээ босоо болон хөндлөн чиглэлд нийтийн тээврийн явах чиглэлийг уртасгаж, харин хот дотор богино зайд жижиг автобус явуулж байхаар шийдвэрлэсэн байгаа юм. Энэ нь ч үр дүнгээ өгч хотын замын түгжрэлд дэх нийтийн тээврийн нөлөөлөл буурсан байна.

Манайхаар Долоон буудал-Зайсан, Офицер- 5шар гэх хоёр чиглэлд явах нийтийн тээвэрт зохицуулалт хийж болмоор харагддаг. Энэ чиглэлд хэтэрхий олон автобус явдаг учраас л хотын төв болон, ачаалал ихтэй уулзварууд дээр түгжрэл үүсгэж байна. Багшийн дээдийн автобусны буудал орчимд хэчнээн автобус ар араасаа зогсч, тэр хэрээр ачаалал үүсгэдэг болохыг бид нүдээрээ харж, мэдэрч байгаа. Тэгвэл энэ олон автобусыг өөр, сийрэг хөдөлгөөнтэй чиглэлд явуулахаар шийдвэрлэвэл замын хөдөлгөөний ачааллыг бууруулах боломжтой гэж харж байгаа юм.




Нисэх-МУИС гэх чиглэл байхад Яармаг-Багшийн дээд гэсэн давхацсан чиглэл байна. Мөн Толгойт- Зах гэсэн чиглэл байхад Зүүнсалаа- Халдварт гэсэн чиглэл ч байна. 3,4 дүгээр хорооллын чиглэлд маш олон автобус явдаг. Эсрэг тийш 19 дүгээр хорооллын зүг ч олон автобус явж байна. Гэвч зорчигчид унаагаа хүлээсээр ... автобус нь байдаггүй ... цагаасаа хоцордог ... битүү чихсэн ирдэг ... гэх мэт асуудлууд нь дээрх чиглэл давхцдагаас болоод нэг буудал дээр олон автобус зогсч бие биенийхээ хөдөлгөөнд саад учруулах, урдуур нь дайрах, уралдах зэрэг нөхцөл шалтгаануудыг бий болгосоор байгаа юм.

Саяхан нийслэлээс нийтийн тээврийн салбарт хэрэгжүүлсэн арга хэмжээнд иргэд янз бүрийн байр суурьнаас хандсан ч энэ зохицуулалт нь замын хөдөлгөөнд ачаалал үүсгэлгүй зорчих боломжийг бий болгож чадсан гэж харагдсан. Өөрөөр хэлбэл байгаа автобуснуудаа чиглэл бүрт зохистой хүртээмжтэйгээр хуваарилаад өгчихвөл замын түгжрэл гэх асуудлыг шийдвэрлэх нэг гарцыг нээж байна гэсэн үг юм.

Гэвч манай хотын удирдлагууд одоо ачааллаа дийлэхгүй байгаа зам дээр дахин автобус нэмж оруулах тухай асуудалд л анхаарлаа хандуулаад байгаа нь харамсалтай. Мэргэжлийн хүмүүсээс зөвлөгөө, зөвлөмж авч байгаа нөөц боломжоо ашиглаж болохоор байтал төсөв, хөрөнгө зарлагадан байж автобус авсаар л байна шүү дээ.
 
Тодруулбал, Нийслэлийн Тээврийн газраас хүчин чадалтай, 18 метр урт, 120 хүний суудалтай угсраа автобусыг оруулж ирэхээр болсон. Эхний ээлжинд 20 ширхэг автобус оруулж ирэх нь тодорхой болоод байгаа. Ер нь энэ ондоо багтан 70 ширхэг урт автобус оруулж ирэхээр төлөвлөсөн тухай албаны хүн мэдээлсэн байх юм.

Гэтэл тэрхүү урт, угсраа автобусыг явуулах боломж Улаанбаатар хотын нөхцөлд бий билүү гэж асуумаар. 18 метр урттай 70 ширхэг автобус замаар зорчино гээд төсөөлье. Автобусны буудал дээрээ хэрхэн багтах вэ. Хоёр автобус битгий хэл нэг автобус багтаах хэмжээний буудал нийслэлийн төв зам дагуу хэчнээн байгаа бол. Үүн дээр одоо явж байгаа автобуснууд зогсох, хүнээ буулгах, суулгах хэрэгтэй болно. Тэгэхээр нэгдүгээр эгнээнд багтаж зорчигчдоо буулгаж, суулгана гэдэг хүндхэн асуудал болох нь. Нийтийн тээврийнхэн сураагүй биш хоёрдугаар эгнээнээс энэ асуудлыг шийдвэрлэчихнэ. Ингэснээр нэг, хоёрдугаар эгнээг нийтийн тээврийнхэн бүрэн эзэмших нь гэж харагдаж байгаа биз.



Дараагийн асуудал, одоо замын хөдөлгөөнд оролцож буй автобус, нийтийн тээврийнхэн гурван эгнээг бүрэн эзэгнэж байж, нэлээд юм болж байж л тойрог хийдэг. Тэгэхээр 18 метр урттай автобус яаж эргэх вэ. Нэг л төсөөлөгдөж өгөхгүй байгаа юм.

Тэгвэл 18 метр урт автобусандаа зориулж нийслэлийн замыг засварлахаар болсон байна. Эвдрэлтэй, засварлах шаардлагатай, энхэл донхол, хорхойтсон шүд шиг замууд улаанбаатар хотод олон бий. Гэвч тэдгээр замыг засварлахын оронд шинээр орж ирэх автобусандаа зориулж илүү хөрөнгө зарцуулах нь. Эхний ээлжинд 5 шараас, Офиферын уулзвар хүртэлх зам, автобусны буудал зэргийг засварлахаар болсон байна. Хоёр буудлын эцсийн зогсоолд автобус буцаж эргэх талбай хийхээс авахуулаад 3120 метр урт хайс, 5480 м.кв тэмдэглэгээ, 8440 ширхэг товруутай цацруулагч, 20 ширхэг эгнээ тусгаарлах тэмдгийг тус тус хийхээр болоод байгаа аж. Албаны хүмүүс л ийм мэдээллийг өгч байгаа боловч өнөөдөр Офицер болон 5 шард “урт автобусанд зориулсан” зам засварын ямар ч ажил өрнөхгүй байгаа харагдав.

Тэгвэл энэ жил зам засварын ажилд 91.9 тэрбум төгрөг төсөвлөжээ. Энэ хөрөнгийн ихэнх нь урт автобусыг таатай зорчуулахад зарцуулагдана гэж ойлгож болох нь.

Ингэж зардал чирэгдэл болох шаардлага байсан уу гэж дахин дахин асуумаар. 2009 онд нийтийн тээврийн парк шинэчлэл нэрээр 400-аад автобус авч байсан. Тэдгээр автобус хайчсан бэ. Мөн Монголчууд эх орондоо эко автобус, тролейбус үйлдвэрлээд байсан гэсэн яасан бэ. Бидэнд, Улаанбаатарчуудад автобуснаас их юм алга. Гэвч манай удирдлагуудад гаднаас дахин дахин худалдаж авахаас өөр гарц харагдахгүй байгаа бололтой юм.



“18 метр урт автобус үйлчилгээнд гарвал та хэрхэн хүлээн авах вэ” гэсэн асуудлаар зарим хүмүүстэй ярилцлаа. Автобус хүлээн зогсч байгаа ихэнх иргэд “Нийслэлийн удирдлагуудын нийтийн тээврийн салбарт хийхээр төлөвлөж буй ажлуудыг дэмжиж байгаа. Гэхдээ урт автобус цаг үеэ олсонгүй” гэсэн байр суурийг илэрхийлэв.

Д.Ганбаатар: Одоо бид автобусаа хүлээгээд л зогсож байна. Урт автобустай болчихоор энэ асуудал шийдэгдэхгүй байх. Харин ч түгжрэл нэмэгдэнэ гэж харж байгаа. Хэн нэгний бизнес л яваад байх шиг байна гэж ойлгогдсон. Уг нь Монголдоо автобус үйлдвэрлэдэг боллоо гээд л тууз хайчилж, нээлт хийгээд байсан биз дээ. Тэгсэн гаднаас л автобус худалдаж аваад байх юм.

н.Оюунсүрэн: Уг нь хотын даргын санал санаачлагуудыг байнга дэмждэг. Нийтийн тээврийн салбарт шинэчлэх хийх хэрэгтэй. Цаг нь ч болсон. Гэтэл арай л хийсвэр сэтгээд байна уу л гэж харагддаг. Урт битгий хэл богино автобус нь замаар явахад хүндрэлтэй байгаа шүү дээ. Үүнийг олж харахгүйгээр замын хөдөлгөөн, нийтийн тээврийн салбарын асуудлыг шийдвэрлэнэ гэж байхгүй байх аа.

Г.Дулам: Автобус хүлээх хэцүү. Тиймээс олон автобустай болохыг дэмжиж байна. Хол замд чихэлдэж явах үнэхээр хэцүү. Урт автобусаа хурдан оруулж ирээрэй гэж хэлмээр байна.   
 
Х.Номин: Урт автобустай болвол гоё шд. Гэхдээ манай гэрийн тийшээ явахгүй л байх даа. Хотын төвөөр л явах юм шиг байна лээ тээ.

М.Болдбаяр: Нөгөө railbus шиг  юм болвол яана. Хэсэг явж байгаад л хайчсан нь мэдэхгүй алга болчихвол яах юм бэ. Дэмий л мөнгө үрж байх юм. Өөр хийх ажил зөндөө л байна. Улаанбаатар хотод автобуснаас их юм алга. Гол нь зөв зохион байгуулалт л хэрэгтэй юм шиг санагддаг.

н.Ариунгэрэл: Автобус хүлээж цаг алдахгүй болчихвол зам дээрх автомашинууд ч бас цөөрөх юм шиг санагддаг. Ажилдаа явахдаа заавал машин унахгүйгээр автобусаар яваад байж болдог болчихвол сайхан л байна. Түүнээс автобус нэмж авах уу үгүй юу гэдгийг нь сайн мэдэхгүй байна. Замын түгжрэл зэрэг олон асуудлаа шийдвэрлээсэй гэж л хүсч байна. 
 

Ами
Olloo.mn