2011 оноос шаардлага хангасан гэр хорооллын өрхүүдэд цахилгааны үнийн урамшуулал олгодог болсон. Дунджаар жилд гэр хорооллын 27 мянган өрх цахилгааны үнийн урамшуулалд хамрагддаг гэсэн тооцоо байгаа.
Өргөн хэрэглээний бараа, бүтээгдэхүүний үнэ өдөр ирэх бүр нэмэгдэж, иргэдийн халаасан дахь хэд хаанаа ч хүрэхгүй болсон цагт энэ нь ихээхэн дэмжлэг болдог байв. Гэвч энэхүү цахилгааны урамшууллыг нэгдүгээр сараас түр хугацаанд зогсоохоор болжээ. “Улаанбаатар цахилгаан түгээх сүлжээ” компаниас энэ талаар тайлбарлахдаа “Улсын төсөв хямарсан. Энэ оны төсвийн төсөлд одоогоор цахилгааны үнийн урамшууллын төсөв тусгагдаагүй” гэж байна.
Тиймээс цахилгааны урамшууллын гэрээг шинээр байгуулах асуудлыг түр зогсоосон байна. Харин өнгөрсөн жилүүдэд гэрээ байгуулсан иргэдийн хөнгөлөлтийг үргэлжлүүлэх эсэх нь эцэслэн шийдэгдээгүй байгаа хэмээн албаны хүн мэдээллээ.
Уг нь цахилгааны урамшууллыг гэр хорооллын өрхүүд эдэлснээр тэдний амьдралд ихээхэн дэм болдог байжээ. Учир нь гэрийн халаалтын системийг бүрэн цахилгаанаар шийдсэн, цахилгаан халаагуур бүхий айл өрхийн 18.00-09.00 цагийн хооронд хэрэглэсэн цахилгааны мөнгийг 50 хувиар хөнгөлж тооцдог байсан юм.
Мөн шахмал болон коксон түлш, сайжруулсан зуух, яндангийн шүүлтүүртэй, мөн дулаалгатай гэр, сууцтай өрхийн 200 квт/ц хүртэлх цахилгааны төлбөрийг 50 хувь хөнгөлдөг байжээ. Ийнхүү гэр хорооллын иргэд цахилгааны урамшуулалд хамрагдсанаар сард 10 мянган төгрөгийг хэмнэдэг байсан аж.
Жил бүр агаарын бохирдолд зориулан тэрбум тэрбумаар нь хөрөнгө мөнгө төсөвлөдөг ч үр дүнгээ өгч харагддаггүй. Ганцхан жишээ дурдахад сүүлийн гурван жилийн хугацаанд 100 гаруй тэрбум төгрөгийг зарцуулсан байгаа юм. Ингэхдээ бүрэн шаталттай утаа бага ялгаруулдаг зуух, халдаг эсгий бүрээс, кокосжсон нүүрс, шахмал түлш, цахилгааны урамшуулал гэх мэтэд зарцуулсан байгаа юм.
Гэтэл дээрх төслүүдээс хамгийн их үр дүнтэй байсан нь цахилгааны урамшуулал гэж иргэд үзэж байна. Гэвч иргэдийн амьдрал болоод бодит байдалтай хамгийн сайн тохирч байсан цахилгааны урамшуулалд маш бага мөнгө зарцуулж байсан нь эрх баригчдын харалган шийдвэрийн гай.
Нэгэнт л бүх нийтийг орон сууцжуулж чадахгүйгээс хойш утаа их ялгаруулдаг зуухыг, утаагүй цахилгаан халаалт гэх мэтээр орлуулбал арай л илүү үр дүнтэй баймаар. Гэтэл эрх баригчид хэзээ ч үр дүнгээ өгөхгүй өнөөх утаагүй зуухандаа өдий төдийн мөнгийг төсөвлөж байгаа нь иргэдийн гайхшралыг төрүүлж байна.
Ямартай ч түр хугацаагаар зогсоогоод байгаа цахилгааны урамшууллыг эдийн засаг сэргээд ирэхээр үргэлжлүүлнэ гэж найдаж суухаас өөр арга зам иргэдэд үлдээгүй бололтой.
Өргөн хэрэглээний бараа, бүтээгдэхүүний үнэ өдөр ирэх бүр нэмэгдэж, иргэдийн халаасан дахь хэд хаанаа ч хүрэхгүй болсон цагт энэ нь ихээхэн дэмжлэг болдог байв. Гэвч энэхүү цахилгааны урамшууллыг нэгдүгээр сараас түр хугацаанд зогсоохоор болжээ. “Улаанбаатар цахилгаан түгээх сүлжээ” компаниас энэ талаар тайлбарлахдаа “Улсын төсөв хямарсан. Энэ оны төсвийн төсөлд одоогоор цахилгааны үнийн урамшууллын төсөв тусгагдаагүй” гэж байна.
Тиймээс цахилгааны урамшууллын гэрээг шинээр байгуулах асуудлыг түр зогсоосон байна. Харин өнгөрсөн жилүүдэд гэрээ байгуулсан иргэдийн хөнгөлөлтийг үргэлжлүүлэх эсэх нь эцэслэн шийдэгдээгүй байгаа хэмээн албаны хүн мэдээллээ.
Уг нь цахилгааны урамшууллыг гэр хорооллын өрхүүд эдэлснээр тэдний амьдралд ихээхэн дэм болдог байжээ. Учир нь гэрийн халаалтын системийг бүрэн цахилгаанаар шийдсэн, цахилгаан халаагуур бүхий айл өрхийн 18.00-09.00 цагийн хооронд хэрэглэсэн цахилгааны мөнгийг 50 хувиар хөнгөлж тооцдог байсан юм.
Мөн шахмал болон коксон түлш, сайжруулсан зуух, яндангийн шүүлтүүртэй, мөн дулаалгатай гэр, сууцтай өрхийн 200 квт/ц хүртэлх цахилгааны төлбөрийг 50 хувь хөнгөлдөг байжээ. Ийнхүү гэр хорооллын иргэд цахилгааны урамшуулалд хамрагдсанаар сард 10 мянган төгрөгийг хэмнэдэг байсан аж.
Жил бүр агаарын бохирдолд зориулан тэрбум тэрбумаар нь хөрөнгө мөнгө төсөвлөдөг ч үр дүнгээ өгч харагддаггүй. Ганцхан жишээ дурдахад сүүлийн гурван жилийн хугацаанд 100 гаруй тэрбум төгрөгийг зарцуулсан байгаа юм. Ингэхдээ бүрэн шаталттай утаа бага ялгаруулдаг зуух, халдаг эсгий бүрээс, кокосжсон нүүрс, шахмал түлш, цахилгааны урамшуулал гэх мэтэд зарцуулсан байгаа юм.
Гэтэл дээрх төслүүдээс хамгийн их үр дүнтэй байсан нь цахилгааны урамшуулал гэж иргэд үзэж байна. Гэвч иргэдийн амьдрал болоод бодит байдалтай хамгийн сайн тохирч байсан цахилгааны урамшуулалд маш бага мөнгө зарцуулж байсан нь эрх баригчдын харалган шийдвэрийн гай.
Нэгэнт л бүх нийтийг орон сууцжуулж чадахгүйгээс хойш утаа их ялгаруулдаг зуухыг, утаагүй цахилгаан халаалт гэх мэтээр орлуулбал арай л илүү үр дүнтэй баймаар. Гэтэл эрх баригчид хэзээ ч үр дүнгээ өгөхгүй өнөөх утаагүй зуухандаа өдий төдийн мөнгийг төсөвлөж байгаа нь иргэдийн гайхшралыг төрүүлж байна.
Ямартай ч түр хугацаагаар зогсоогоод байгаа цахилгааны урамшууллыг эдийн засаг сэргээд ирэхээр үргэлжлүүлнэ гэж найдаж суухаас өөр арга зам иргэдэд үлдээгүй бололтой.
Б.Сансартуяа
olloo.mn