Нийслэлчүүд бид бараг үйлдэл бүрээсээ татвар төлөх гээд байх шиг. Учир нь нийслэл хот оршин суугчдаасаа албан татвар авдаг болох тухай асуудал яг одоо ид яригдаж байна.
Тодруулбал, Нийслэл хотын албан татварыг УИХ-д хуульчилж оруулж ирсэн бөгөөд зарим гишүүдийн эсэргүүцэлтэй тулгарсан ч хэлэлцэх асуудлаас хасаагүй байна. Тэгэхээр энэ хуулийн төсөл батлагдаж магадгүй гэсэн үг юм. Хуулийн гол агуулга нь нийслэлд үйл ажиллагаа явуулдаг аж, ахуйн нэгж болон иргэн бүрээс татвар авах юм.
Хуулиар бол Нийслэл хотод үйл ажиллагаа явуулдаг Эрүүл мэнд, Боловсрол, Төрийн байгууллагаас бусад татвар төлнө. Ингэхдээ бараа борлуулсан, ажил гүйцэтгэсэн, үйлчилгээ үзүүлсэн, нэмэгдсэн өртгийн албан татвар төлөгчөөр бүртгүүлсэн хувь хүн, хуулийн этгээдийг бүгд энэ татварыг төлнө. Мөн бараа, ажил, үйлчилгээ худалдан авч буй хувь хүн, хуулийн этгээд нийслэл хотын албан татвар төлөгч болно
Үүнд:
-Нийслэлд худалдаа, үйлчилгээ явуулдаг дэлгүүр хоршоо, бар, цэнгээний газар, зочид буудал, амралтын газар гэх мэт байгууллагууд энэ татварыг төлнө.
-Аж, ахуй нэгжүүд олсон орлого бүрээсээ 0-1.0 хувийг нийслэлийн татварт өгнө. Уг татварыг борлуулсан бараа, гүйцэтгэсэн ажил, үзүүлсэн үйлчилгээний үнийн дүнд үндэслэн тооцох юм.
-Борлуулсан бараа, гүйцэтгэсэн ажил, үзүүлсэн үйлчилгээний үнэ нь тодорхойгүй, бараа, ажил, үйлчилгээг харилцан солилцсон буюу арилжсан, харилцан хамаарал бүхий этгээдүүд үнэгүй, эсхүл бодит үнээс хямд буюу өндөр үнээр хоорондоо бараа борлуулсан, өр төлбөрийг бараа шилжүүлэх буюу ажил үйлчилгээ үзүүлэх замаар хаасан бол тухайн үеийн зах зээлийн бодит үнэд үндэслэн татварыг бодно.
-Албан татвар тооцох үнэлгээг гадаад валютаар хийсэн бол гүйлгээ хийгдсэн өдрийн Монголбанкны ханшийг үндэслэн төгрөгт шилжүүлэх гэнэ. Татварыг дараа сарын 10-ны өдрийн дотор Төрийн сангийн нэгдсэн дансанд шилжүүлнэ.
-Тайлангаа дараа улирлын эхний сарын 20-ны өдрийн дотор харьяалах татварын албанд, нийслэлийн татварын албанд тус, тус тушаана.
Иймээс Нийслэлийн албан татварын хуулийн төсөл яригдаж байгаатай холбоотойгоор иргэдийн байр суурийг сонирхлоо.
Чингэлтэй дүүргийн иргэн, Төрийн албан хаагч Ч.Сүхээ:
-Нийслэлийн албан татварын талаар хэлэлцэж байгаа ч хөгшчүүлийн амнаас сонссон. Гэхдээ энэ талаар тодорхой мэдээлэл байхгүй. Ер нь бол миний бодлоор цалин хаанаа ч хүрэхгүй байхад татвараа ингээд нэмээд байвал Монголчууд чинь яаж амьдрах юм бэ. Нийслэл хот заавал гадаадын өндөр хөгжилтэй орнуудыг дуурайж татвар авах шаардлага байхгүй шүү дээ. Манайд зохимжгүй л гэж одож байна.
Баянгол дүүргийн иргэн, Хувийн байгууллагад нягтлан бодогч Н.Эрдэнэцэцэг:
-Нийслэл хот өөрийн албан татвартай болсноор Улсын төсөвт л нэмэртэй байх. Түүнээс бус иргэд бидэнд наалдах юм байхгүй шүү дээ. Гэхдээ хувиараа лангуу ажиллуулж, бараа бүтээгдэхүүн зардаг хүмүүсээс энэ татварыг авахад буруудахгүй болов уу.
Хамгийн гол нь тухайн иргэн бараа бүтээгдэхүүн борлуулсан дүн, үйлчилгээ үзүүлсэн байдлаа үнэн зөвөөр мэдүүлж байна уу гэдгийг яаж хянах юм бэ. Хянах тогтолцоо арга байхгүй бол ийм хууль гаргаад ч татвараа үнэнч шударгаар авч чадахгүй болов уу гэж бодож байна. Энэ хуулийн хэрэгжилт нь тодорхой бус шиг санагдсан.
Сонгинохайрхан дүүргийн иргэн , ажилгүй Н.Мөнх:
-Би энэ хуулийн талаар ямар ч мэдээлэлгүй байна. Ажилгүй надад энэ асуудал нэг их хамаа байхгүй байх. Гэхдээ хэрэглээ, орлогоос татвар авна гэдгийг нэг л ойлгохгүй байгаа ч Монголчуудыг татвараар дарамталж болохгүй гэдгийг л хэлмээр байна.
Баянгол дүүргийн иргэн, хувиараа ажилладаг Т.Эрхэмээ:
-Нийслэлийн албан татварын тухай хууль түүхийгээрээ санагдсан. Тодорхойгүй зүйл ихтэй. Үнэхээр хувийн хэвшлийнхний гаргасан бүтээгдэхүүн бараа бүрийг тооцоод байж чадах уу. Тэрийг хэн хянах вэ. Энэ нь асуудал. Яахав, хууль хэрэгжээд эхэлбэл дагах л байх.Гэхдээ иргэдийн цалин хангамж муу байхад, бараа бүтээгдэхүүний гүйлгээ тун тааруу байхад татвараа нэмнэ хэмээн ярьж байдаг. Энэ төр засгийг ойлгохгүй байна шүү.
Тодруулбал, Нийслэл хотын албан татварыг УИХ-д хуульчилж оруулж ирсэн бөгөөд зарим гишүүдийн эсэргүүцэлтэй тулгарсан ч хэлэлцэх асуудлаас хасаагүй байна. Тэгэхээр энэ хуулийн төсөл батлагдаж магадгүй гэсэн үг юм. Хуулийн гол агуулга нь нийслэлд үйл ажиллагаа явуулдаг аж, ахуйн нэгж болон иргэн бүрээс татвар авах юм.
Хуулиар бол Нийслэл хотод үйл ажиллагаа явуулдаг Эрүүл мэнд, Боловсрол, Төрийн байгууллагаас бусад татвар төлнө. Ингэхдээ бараа борлуулсан, ажил гүйцэтгэсэн, үйлчилгээ үзүүлсэн, нэмэгдсэн өртгийн албан татвар төлөгчөөр бүртгүүлсэн хувь хүн, хуулийн этгээдийг бүгд энэ татварыг төлнө. Мөн бараа, ажил, үйлчилгээ худалдан авч буй хувь хүн, хуулийн этгээд нийслэл хотын албан татвар төлөгч болно
Үүнд:
-Нийслэлд худалдаа, үйлчилгээ явуулдаг дэлгүүр хоршоо, бар, цэнгээний газар, зочид буудал, амралтын газар гэх мэт байгууллагууд энэ татварыг төлнө.
-Аж, ахуй нэгжүүд олсон орлого бүрээсээ 0-1.0 хувийг нийслэлийн татварт өгнө. Уг татварыг борлуулсан бараа, гүйцэтгэсэн ажил, үзүүлсэн үйлчилгээний үнийн дүнд үндэслэн тооцох юм.
-Борлуулсан бараа, гүйцэтгэсэн ажил, үзүүлсэн үйлчилгээний үнэ нь тодорхойгүй, бараа, ажил, үйлчилгээг харилцан солилцсон буюу арилжсан, харилцан хамаарал бүхий этгээдүүд үнэгүй, эсхүл бодит үнээс хямд буюу өндөр үнээр хоорондоо бараа борлуулсан, өр төлбөрийг бараа шилжүүлэх буюу ажил үйлчилгээ үзүүлэх замаар хаасан бол тухайн үеийн зах зээлийн бодит үнэд үндэслэн татварыг бодно.
-Албан татвар тооцох үнэлгээг гадаад валютаар хийсэн бол гүйлгээ хийгдсэн өдрийн Монголбанкны ханшийг үндэслэн төгрөгт шилжүүлэх гэнэ. Татварыг дараа сарын 10-ны өдрийн дотор Төрийн сангийн нэгдсэн дансанд шилжүүлнэ.
-Тайлангаа дараа улирлын эхний сарын 20-ны өдрийн дотор харьяалах татварын албанд, нийслэлийн татварын албанд тус, тус тушаана.
Иймээс Нийслэлийн албан татварын хуулийн төсөл яригдаж байгаатай холбоотойгоор иргэдийн байр суурийг сонирхлоо.
Чингэлтэй дүүргийн иргэн, Төрийн албан хаагч Ч.Сүхээ:
-Нийслэлийн албан татварын талаар хэлэлцэж байгаа ч хөгшчүүлийн амнаас сонссон. Гэхдээ энэ талаар тодорхой мэдээлэл байхгүй. Ер нь бол миний бодлоор цалин хаанаа ч хүрэхгүй байхад татвараа ингээд нэмээд байвал Монголчууд чинь яаж амьдрах юм бэ. Нийслэл хот заавал гадаадын өндөр хөгжилтэй орнуудыг дуурайж татвар авах шаардлага байхгүй шүү дээ. Манайд зохимжгүй л гэж одож байна.
Баянгол дүүргийн иргэн, Хувийн байгууллагад нягтлан бодогч Н.Эрдэнэцэцэг:
-Нийслэл хот өөрийн албан татвартай болсноор Улсын төсөвт л нэмэртэй байх. Түүнээс бус иргэд бидэнд наалдах юм байхгүй шүү дээ. Гэхдээ хувиараа лангуу ажиллуулж, бараа бүтээгдэхүүн зардаг хүмүүсээс энэ татварыг авахад буруудахгүй болов уу.
Хамгийн гол нь тухайн иргэн бараа бүтээгдэхүүн борлуулсан дүн, үйлчилгээ үзүүлсэн байдлаа үнэн зөвөөр мэдүүлж байна уу гэдгийг яаж хянах юм бэ. Хянах тогтолцоо арга байхгүй бол ийм хууль гаргаад ч татвараа үнэнч шударгаар авч чадахгүй болов уу гэж бодож байна. Энэ хуулийн хэрэгжилт нь тодорхой бус шиг санагдсан.
Сонгинохайрхан дүүргийн иргэн , ажилгүй Н.Мөнх:
-Би энэ хуулийн талаар ямар ч мэдээлэлгүй байна. Ажилгүй надад энэ асуудал нэг их хамаа байхгүй байх. Гэхдээ хэрэглээ, орлогоос татвар авна гэдгийг нэг л ойлгохгүй байгаа ч Монголчуудыг татвараар дарамталж болохгүй гэдгийг л хэлмээр байна.
Баянгол дүүргийн иргэн, хувиараа ажилладаг Т.Эрхэмээ:
-Нийслэлийн албан татварын тухай хууль түүхийгээрээ санагдсан. Тодорхойгүй зүйл ихтэй. Үнэхээр хувийн хэвшлийнхний гаргасан бүтээгдэхүүн бараа бүрийг тооцоод байж чадах уу. Тэрийг хэн хянах вэ. Энэ нь асуудал. Яахав, хууль хэрэгжээд эхэлбэл дагах л байх.Гэхдээ иргэдийн цалин хангамж муу байхад, бараа бүтээгдэхүүний гүйлгээ тун тааруу байхад татвараа нэмнэ хэмээн ярьж байдаг. Энэ төр засгийг ойлгохгүй байна шүү.
Г.Уянга
olloo.mn
olloo.mn